ĈANTAĜI (Chantajear, extorsionar)

Devigi iun per skandalminaco pagi monon aŭ doni avantaĝon: /Forzar a alguien, mediante amenaza de escándalo, a pagar dinero u otorgar una ventaja:

·   La amaĵistino komencis ĉantaĝi la ministron. /La amante comenzó a chantajear al ministro.

·   Mi ne cedis al ilia ĉantaĝo. / No cedí al chantaje de ellos.

·   Tiu ĉantaĝisto scias multajn sekretojn kaj vivtenas sin per ĉantaĝoj. /Ese chantajista sabe muchos secretos y subsiste por medio de chantajes.

ĈAGRENI (Disgustar, enfadar, enojar; acongojar)

1. Kaŭzi malplezuron al iu, kontraŭstarante al ties intencoj aŭ deziroj: /Causar desagrado a alguien, oponiéndose a sus intenciones o deseos:

·   Tiu perdo de tempo min ege ĉagrenis. /Esa pérdida de tiempo me disgustó mucho.

·   Li estis ĉagrenita, ke oni lin tiel trompis. /Él estaba enojado, porque se le engañó así.

·   Bedaŭro kaj ĉagreno ŝuldon ne kovras. /El pesar y el enojo no cubren una deuda.

2. Aflikti: /Afligir:

·   Ŝia morto tre ĉagrenis min. /Su muerte me apenó mucho.

·   La pupo rompiĝis kaj la infano ĉagreniĝis. /El muñeco se rompió y el niño se acongojó.

·   Tamen sian rideton li ne perdis ankaŭ en tiu ĉagrena okazo. /Sin embargo, él no perdió su sonrisa tampoco en esa penosa ocasión.

ĈERPI (Extraer, sacar)

1. Elpreni likvon per la mano aŭ ilo: /Sacar un líquido con la mano o un instrumento:

·   Mi iras ĉerpi akvon el la puto. /Voy a sacar agua del pozo.

·   El malplena telero vane ĉerpas kulero. /De un plato vacío en vano extrae la cuchara.

·   Alportu al mi ĉerpeton da akvo, mi petas. /Tráeme un poco de agua, por favor.

2. Elpreni ion por sia uzo: /Tomar algo para su uso:

·   Mi ĉerpis la utilon el ĉi tiu kurso. /Extraje la utilidad  de este curso.

·   Ni elĉerpis la temojn de parolado. /Agotamos los temas de la conversación.

·   Ĉu via tuta mono jam elĉerpiĝis?! / ¿Ya todo tu dinero se agotó?

·   Al mi ŝajnas, ke energio de infanoj estas neelĉerpebla - ili povas tre longe kuradi kaj ne laciĝi. / Me parece que la energía de los niños es inagotable - pueden correr mucho tiempo sin cansarse.

ĈELO (Celda, célula)

1. Malgranda ĉambro por unu sola persono, en monaĥejo, malliberejo kaj simile: /Pequeña habitación para una sola persona, en monasterio, cárcel, etc.:

· La krimulo estas en la ĉelo nun. /El criminal ahora está en la celda.

· Li havas nek ĉelon, nek kelon. /Él no tiene celda ni sótano.

2. Ĉiu el la sesflankaj kavetoj el vakso, en kiun la abeloj enmetas mielon aŭ unu ovon: /Cada una de las pequeñas cavidades hexagonales en la cera, en que las abejas ponen miel y un huevo:

· Abeloj tenas mielon en sesflankaj ĉeloj el vakso kiel nutraĵon por siaj larvoj kaj ankaŭ kiel provizon por la vintro. /Las abejas ponen miel en celdas hexagonales como nutrición para sus larvas, y también como provisión para el invierno.

3. La plej malgranda vivanta unuo, kiu konsistigas la vivulajn histojn aŭ la tuton de la unuĉelaj vivuloj: / La más pequeña unidad viviente, que compone los tejidos vivientes o la totalidad de los seres vivientes unicelulares:

· Ĉiu vivulo konsistas el ĉeloj. /Todo ser viviente está formado por células.

· La ĉeloj de plurĉeluloj formas histojn. /Las células de los pluricelulares forman tejidos.

· Amebo estas unuĉelulo. /La ameba es un ser unicelular.

· Nervoĉelo estas ĉelo, funkcianta en la nervosistemo. /La neurona es una célula que funciona en el sistema nervioso.

4. Ĉiu el la kvadrataj dividaĵoj de surfaco: /Cada una de las divisiones cuadradas de una superficie:

· Ŝaktabulo havas 64 ĉelojn. /Un tablero de ajedrez tiene 64 celdas.

· Ŝia jupo estis farita el ĉela ŝtofo. /Su falda estaba hecha de tela a cuadros.

ĈELO (Celda, célula)

1. Malgranda ĉambro por unu sola persono, en monaĥejo, malliberejo kaj simile: /Pequeña habitación para una sola persona, en monasterio, cárcel, etc.:

· La krimulo estas en la ĉelo nun. /El criminal ahora está en la celda.

· Li havas nek ĉelon, nek kelon. /Él no tiene celda ni sótano.

2. Ĉiu el la sesflankaj kavetoj el vakso, en kiun la abeloj enmetas mielon aŭ unu ovon: /Cada una de las pequeñas cavidades de seis lados en la cera, en que las abejas ponen miel y un huevo:

· Abeloj tenas mielon en sesflankaj ĉeloj el vakso kiel nutraĵon por siaj larvoj kaj ankaŭ kiel provizon por la vintro. /Las abejas ponen miel en celdas de seis lados como nutrición para sus larvas, y también como provisión para el invierno.

3. La plej malgranda vivanta unuo, kiu konsistigas la vivulajn histojn aŭ la tuton de la unuĉelaj vivuloj: / La más pequeña unidad viviente, que compone los tejidos vivientes o la totalidad de los seres vivientes unicelulares:

· Ĉiu vivulo konsistas el ĉeloj. /Todo ser viviente está formado por células.

· La ĉeloj de plurĉeluloj formas histojn. /Las células de los pluricelulares forman tejidos.

· Amebo estas unuĉelulo. /La ameba es un ser unicelular.

· Nervoĉelo estas ĉelo, funkcianta en la nervosistemo. /La neurona es una célula que funciona en el sistema nervioso.

4. Ĉiu el la kvadrataj dividaĵoj de surfaco: /Cada una de las divisiones cuadradas de una superficie:

· Ŝaktabulo havas 64 ĉelojn. /Un tablero de ajedrez tiene 64 celdas.

· Ŝia jupo estis farita el ĉela ŝtofo. /Su falda estaba hecha de tela a cuadros.

ĈERKO (Ataúd)

Kesto, en kiun oni metas la korpon de mortinto: /Cajón en el que se mete el cuerpo de un fallecido:

· Familianoj ĵetis florojn sur lian ĉerkon. /Los familiares lanzaron flores sobre su ataúd.

· Atendis, atendis, gxis lin ĉerko etendis. /Esperé, esperé, hasta que el ataúd lo extendió.

· Li laboras en ĉerka fabriko. /Él trabaja en una fábrica de ataúdes.

· Ŝia ĉerko estas en ĉerkujo (speciala kelo). /Su ataúd está en una cripta (sótano especial)

· La avo jam estas enĉerkigita. /El abuelo ya está en un ataúd.

· Tri aŭtoj postsekvis la ĉerkoveturilon (veturilon por transporti la mortintojn). /Tres autos seguían a la carroza (vehículo para transportar a los difuntos)

ĈESI (Cesar)

Ne esti plu, ne agi plu, ne daŭri plu, interrompiĝi: /No estar más, no actuar más, interrumpirse:

· Ĉesu paroli kaj komencu labori! /¡Deja de hablar y comienza a trabajar!

· Vivu, progresu, sed lerni ne ĉesu. /Vive, progresa, pero no dejes de aprender.

· Komenciĝis proceso, mono fluas sen ĉeso. /Un proceso comenzó, el dinero fluye sin cesar.

· La instruisto petis, ke infanoj ĉesigu la petoladon. /El instructor pidió que los niños dejen de juguetear.

· La pluvo ĉesiĝis (komencis ĉesi). /La lluvia cesó (empezó a cesar)

· Senĉesa guto eĉ ŝtonon traboras. /Una gota ininterrumpida, hasta la piedra perfora.

ĈARMA (Encantador, cautivador)

Delikate plaĉa kaj alloga pro ia ne klarigebla, iel magia kaŭzo: /Delicadamente placentero y cautivador por alguna causa imposible de aclarar, de algún modo mágica.

· Viaj infanoj estas tiaj ĉarmaj! /¡Tus niños son así de encantadores!

· Al ĉiu sia propra estas ĉarma kaj kara. /A cada uno su propiedad es encantadora y querida.

· Ĉie estas varme, sed hejme plej ĉarme. /En todas partes hace calor, pero en el hogar es lo más encantador.

· La desegnaĵo estis plena de harmonio kaj ĉarmo. /El dibujo era pleno de armonía y encanto.

· Ŝi ĉarmas ĉiujn per sia spriteco. /Ella seducía a todos por su agudeza.

· La diverseco estas ĉarmaĵo de Esperantio. /La diversidad es el encanto de Esperanto.

· La kantistoj distris nin kun muzika brileco kaj homa ĉarmeco. /Los cantantes nos distrajeron con brillo musical y encanto humano.

· Agrabla babilado ĉarmigis la vojaĝon. /Una agradable conversación le dio encanto al viaje.

· Tiu aktoro estas vera ĉarmulo! /¡Ese actor es un verdadero seductor.

ĈIFI ( arrugar, estrujar, ajar)

Difekti ion per kunpremo kaj fari multajn senordajn faldojn / Destrozar algo por medio de compresión y hacer muchos dobleces desordenados.

• Ŝi ĉifis lian leteron kaj forĵetis ĝin / Ella arrugó la carta de él y la lanzó.
• La verkisto nur ĉifadis la paperon - li ne sukcesis elpensi ion interesan. / El autor sólo arrugó el papel - no logró pensar algo interesante.
• Ordigu vian ĉifitan liton! / Ordena tu arrugada cama!!!
• Silko estas neĉifebla. / La seda es inarrugable.

ĈIKANI ( disputar, criticar, zaherir)

1. Intence fari al iu malpravajn ĝenojn, malagrablaĵojn, malhelpojn / Intencionalmente hacer algunas molestias injustas, desagradables, que no ayudan.

• Mia najbaro ĉiam ĉikanas min. / Mi vecino siempre me critica
• Min lacigis la senfinaj ĉikanoj de tiu fiulo. / Me cansan las críticas sin fin de ese tipo.
• Neniu ŝatas ĉikanantojn. / A nadie le gustan los críticos
• Bone eduku viajn infanojn por ke ili ne estu ĉikanemaj. / Educa bien a tus hijos para que ellos no sean criticones.

2. Tro subtile kritikaĉi, pedante disputadi: / Demasidado sutilmente criticar despectivamente, disputar pedantemente.

• La advokato ĉikanis la evidentan akuzon. / El abogado criticó la evidente acusación.
• Viaj ĉikanoj ne helpis, ĉar vi estis malprava. / Tus críticas no ayudaron, porque estabas equivocado.

ĈARMA ( encantador, cautivador )

Delikate plaĉa kaj alloga pro ia ne klarigebla, iel magia kaŭzo:

• Viaj infanoj estas tiaj ĉarmaj!
• Al ĉiu sia propra estas ĉarma kaj kara.
• Ĉie estas varme, sed hejme plej ĉarme.
• La desegnaĵo estis plena de harmonio kaj ĉarmo.
• Ŝi ĉarmas ĉiujn per sia spriteco.
• La diverseco estas ĉarmaĵo de Esperantio.
• La kantistoj distris nin kun muzika brileco kaj homa ĉarmeco.
• Agrabla babilado ĉarmigis la vojaĝon.
• Tiu aktoro estas vera ĉarmulo!

ĈELO (celda, célula)

1. Malgranda ĉambro por unu sola persono, en monaĥejo, malliberejo kaj simile:

• La krimulo estas en la ĉelo nun.
• Li havas nek ĉelon, nek kelon.

2. Ĉiu el la sesflankaj kavetoj el vakso, en kiun la abeloj enmetas mielon aŭ unu ovon:

• Abeloj tenas mielon en sesflankaj ĉeloj el vakso kiel nutraĵon por siaj larvoj kaj ankaŭ kiel provizon por la vintro.

3. La plej malgranda vivanta unuo, kiu konsistigas la vivulajn histojn aŭ la tuton de la unuĉelaj vivuloj:

• Ĉiu vivulo konsistas el ĉeloj.
• La ĉeloj de plurĉeluloj formas histojn.
• Amebo estas unuĉelulo.
• Nervoĉelo estas ĉelo, funkcianta en la nervosistemo.

4. Ĉiu el la kvadrataj dividaĵoj de surfaco:

• Ŝaktabulo havas 64 ĉelojn.
• Ŝia jupo estis farita el ĉela ŝtofo.

ĈERKO ( ataúd )

Kesto, en kiun oni metas la korpon de mortinto:

• Familianoj ĵetis florojn sur lian ĉerkon.
• Atendis, atendis, gxis lin ĉerko etendis.
• Li laboras en ĉerka fabriko.
• Ŝia ĉerko estas en ĉerkujo (speciala kelo).
• La avo jam estas enĉerkigita.
• Tri aŭtoj postsekvis la ĉerkoveturilon (veturilon por transporti la mortintojn).

ĈESI ( cesar, dejar )

Ne esti plu, ne agi plu, ne daŭri plu, interrompiĝi:/  No ser más, no hacer más, no durar más, interrumpirse:

• Ĉesu paroli kaj komencu labori! /Deja de hablar y comienza a trabajar!
• Vivu, progresu, sed lerni ne ĉesu. /  Vive, progresa, pero de aprender no ceses.
• Komenciĝis proceso, mono fluas sen ĉeso. / Comenzó el proceso, el dinero fluye sin cesar.
• La instruisto petis, ke infanoj ĉesigu la petoladon. /  El profesor pidió que los niños cesen de loquear.
• La pluvo ĉesiĝis (komencis ĉesi). / La lluvia cesó ( comenzó a cesar ).
• Senĉesa guto eĉ ŝtonon traboras. /  Una gota sin cesar hasta una piedra perfora.