TATUI (Tatuar)

Fari sur ies haŭto neforigeblan (aŭ tre malfacile forigeblan) desegnaĵon, enpikante en ĝin kolorajn pigmentojn: /Hacer sobre la piel de alguien un dibujo indeleble (o muy difícil de quitar), pinchando en ella pigmentos de color:

·   Ĉu vi volas tatui vian brakon? / ¿Quieres tatuarte un brazo?

·   Sur lia dorso mi tatuos iun beston. /Le tatuaré un animal en la espalda.

·   Tiu fraŭlino estas tatuita. /Esa joven lleva un  tatuaje.

·   Ĉu tio estas farita per tatuado? / ¿Eso se hace mediante un tatuaje?

·   Tiu ĉi tatuaĵo ne estas forigebla. /Este tatuaje no se puede quitar.

TIRI (Tirar; sacar; prolongar; trazar)

I. Ne ŝanĝante mem sian lokon, deloki al si: /Sin cambiar su propio lugar, desplazar hacia sí:

1. Movi ion aŭ iun al si kun pli-malpli granda peno: /Mover algo o a alguien hacia sí, con más o menos gran esfuerzo:

·   La infano tiris sian patrinon per la mano. /El niño tiraba del brazo a su madre.

·   Animo al paradizo deziras, sed pekoj retiras. /El alma desea ir al paraíso, pero los pecados retiran.

·   Detiru la ŝuojn. /Sácate los zapatos.

·   Ŝi surtiris la robon. /Ella se puso el vestido.

·   Mi eltiris la reton el la maro. /Saqué la red del mar.

2. Venigi pro inspirita sento, deziro, espero: /Hacer venir por inspiración un sentimiento, deseo, esperanza:

·   Li provis tiri min en tenton. /Él trató de atraerme al pecado.

·   Plena kaso ŝteliston altiras. /Una caja llena atrae a un ladrón.

3. Eligi ion el io, kio ĝin entenas: /Sacar algo de algo que lo contiene:

·   Tiru iun el ĉi tiuj loteriaj biletoj. /Saque alguien estos billetes de lotería.

·   La loto estas tirita. /El premio ha sido tirado.

4. Havigi al si ian rezulton aŭ sekvon el io: /Sacar para sí algún resultado o consecuencia de algo:

·   Mi tiris grandan utilon el tiuj lecionoj. /Saqué una gran utilidad de esas lecciones.

5. Venigi en si, ensuĉi: /Traer hacia sí, absorber:

·   La suno tiras la malsekecon el la grundo. /El sol saca la humedad de la tierra.

6. Longigi: /Prolongar:

·   Laŭlarĝe de la herbejo tiriĝis rivereto. /A lo ancho del herbazal se extendía el riachuelo.

II. Ŝanĝante mem la lokon, delokigi al si: /Cambiando el lugar propio, alejar de sí:

7. Movi kun si aŭ post si kun pli-malpli granda peno, irante antaŭen: /Mover consigo o tras sí con esfuerzo más o menos grande, yendo hacia adelante:

·   Fadeno iras, kien kudrilo ĝin tiras. /El hilo va adonde la aguja lo tira.

·   El flamo sin eltiris, en fajron eniris. /De una llama salió, en un incendio entró.

·   Li fortiris ŝin de tie, for de tiuj malbonuloj. /Él la sacó de allí, lejos de esos malvados.

8. Sekvigi, estigi kiel rezulton: / Provocar, originar como resultado:

·   Tiu konflikto povas tiri gravajn sekvojn post si. /Ese conflicto puede provocar importantes resultados tras sí.

·   Ni donis al li eblon silente retiriĝi el la malbela afero, kiun li entreprenis. /Le dimos la posibilidad de retirarse calladamente de ese feo asunto que emprendió.

TRADUKI (Traducir)

Transigi iun tekston aŭ konversacion de unu lingvo en alian, anstataŭigante vortojn kaj esprimojn de la unua lingvo per samsencaj vortoj aŭ esprimoj de la alia: /Traspasar algún texto o conversación de una lengua a otra, reemplazando palabras y expresiones de la primera lengua  mediante palabras y expresiones  con el mismo sentido de la otra:

·   Multaj tradukantoj helpas traduki lernu!-paĝojn el Esperanto al aliaj lingvoj. / Muchos traductores ayudan a traducir las páginas de lernu! de Esperanto a otras lenguas.

·   Laŭvorta traduko ofte sonas ne tre bele. /La traducción palabra por palabra a menudo no suena muy bonita.

·   Mi profesie okupiĝas pri tradukado. Mi estas tradukisto. /Me ocupo profesionalmente a la traducción. Soy traductor.

·   Tiu verko estas sufiĉe facile tradukebla. /Esa obra es posible de traducir bastante fácilmente.

·   Kiu estas tradukinto de tiuj tekstoj? / ¿Quién fue el traductor de esos textos?

·   La traduk(aĵ)o aperos post unu monato. /La traducción aparecerá después de un mes.

·   La ĵurnalistoj mistradukis ŝiajn vortojn. /Los periodistas tradujeron mal sus palabras.

TUFO (Mechón, penacho)

Densa aro da maldikaj kunkreskantaj aĵoj: /Conjunto espeso de cosas delgadas que crecen juntas:

·   Tiu knabaĉo elŝiris tufon da miaj haroj! / ¡Ese muchacho malvado me arrancó un mechón de cabellos!

·   De malbona ŝafo estas bona eĉ tufo (pli bone ol nenio). /De un mal cordero, es bueno hasta el vellón.

·   Mia patro havas grizajn tufajn brovojn. /Mi padre tiene un mechón de cejas grises.

·   Tufoiĝantaj muskoj kovris la teron de la arbaro. /Musgos en forma de penachos cubrían la tierra del bosque.

TROMPI (Engañar, timar; embaucar; defraudar; burlar)

1. Intence erarigi por sia profito aŭ pro nura malico: /Cometer intencionadamente un error para su ganancia o sólo por malicia:

·   Oni ofte trompas aĉetantojn en tiu butiko. /A menudo engañan a los compradores en esa tienda.

·   Ili trompe kontraktis. /Ellos contrataron con timo.

·   Via trompado iam malkovriĝos! / ¡Tu fraude alguna vez se descubrirá!

·   Li estas trompisto! / ¡Él es un timador!

2. Erarigi per falsa eksteraĵo: /Engañar mediante una falsa apariencia:

·   Ŝajno trompas. / La apariencia engaña.

·   Komenco Aprila - trompo facila. /Comienzo de Abril - engaño fácil.

·   Aprila vetero - trompa aero. /Tiempo de Abril - aire engañoso.

·   La priskribo de la finanaca stato de la afero estis sentrompa. /La descripción del estado financiero del asunto fue sin engaño.

3. Ne respondi al tio, kion iu atendis: /No responder a lo que alguien esperaba:

·   Li trompis ĉiujn miajn esperojn. / Él defraudó todas mis esperanzas.

·   Mi min trompis pri miaj kapabloj. /Me engañé acerca de mis capacidades.

·   Ni esperis, ke vi diros ion novan, sed ni trompiĝis. /Teníamos la esperanza de que dijeras algo nuevo, pero nos engañamos.

TUSI (Toser)

1. Subite, spasme kaj brue elspiri: /Espirar súbita, espasmódica y ruidosamente:

·   Mi tusas pro malvarmumo. /Estoy tosiendo por el frío.

·   Tuso kaj amo ne estas kaŝeblaj. /La tos y el amor no se pueden ocultar.

·   Mi ne povas reteni konstantan tusadon. /No puedo reprimir la tos constante.

·   Trinku antitusan siropon kaj vi baldaŭ saniĝos. /Bebe un jarabe antitusivo y sanarás pronto.

2. Intence aŭdigi similan bruon por atentigi iun: /Hacer un ruido similar intencionadamente para lograr la atención de alguien:

·   La direktoro tusis kaj ĉiuj eksilentis. /El director tosió, y todos callaron.

TRA RA RA (Tra ra ra)

Onomatopeo, imitanta: /Onomatopeya, imitación:

1. Rapidan senĉesan babiladon: /Una conversación rápida interminable:

·   Tra ra ra! Mi ne povas kompreni kion vi diras, parolu malpli rapide. / ¡Tra ra ra! No puedo comprender lo que dices, habla más lento.

·   Ni iom drinkis kaj komenciĝis tra ra ra. /Nosotros bebimos algo y comenzamos tra ra ra.

2. Bruon de rapida marŝo aŭ galopo: /Ruido de marcha rápida o galope:

·   Mi aŭdis, kiel ili marŝis sur la strato - tra ra ra, tra ra ra... /Escuché como ellos marchaban por la calle - tra ra ra, tra ra ra.

3. Senpaciencan rifuzon plu aŭskulti: /Rehusarse con impaciencia para no escuchar más.

·   Tra ra ra! Mi nenion volas aŭdi. / ¡Tra ra ra! No quiero oír nada.

TINTI (Tintinear)

Interfrapiĝante eligi klaran, iom tremantan sonon: /Al golpearse, emitir un sonido claro, algo tembloroso:

• Dum la balo tintis kristalaj glasoj. /Durante el baile tintineaban los vasos de cristal.
• Mi povas iom tinti sur gitaro (mallerte ludi gitaron). /Puedo tintinear algo en la guitarra (tocar la guitarra sin destreza).
• Vi havas ion tintan en via poŝo! / ¡Tienes algo que tintinea en el bolsillo!
• Subite aŭdiĝis tintado de armiloj. /De improviso se oyó el tintineo de armas.
• Ni tintigis la glasojn honore al la jubileulo. /Hicimos tintinear los vasos en honor al festejado.

TREMI (Temblar)

Esti movata tien kaj reen per malgrandaj sinsekvaj skuetoj: /Ser movido una y otra vez por pequeñas sacudidas continuadas:

• Mi tremas pro frosto. /Estoy temblando de frío.
• Pli bone estas ŝviti ol tremi. /Es mejor transpirar que temblar.
• Subite trem(ad)o trakuris mian korpon. /De súbito un temblor me sacudió el cuerpo.
• Atakis teruro, ektremis la kruro. /Atacó el temor, temblaron las piernas.
• Lia trema voĉo montris, ke li timas. /Su voz temblorosa demostró que él teme.
• Kio tiel tremigas la domon? / ¿Qué hace temblar así la casa?
• Tertremo detruis multegajn domojn en nia lando. /Un terremoto destruyó muchísimas casas en nuestro país.

TRUDI (Imponer, constreñir, obligar)

Devigi iun kontraŭ lia volo al io malplaĉa, devige akceptigi ion al iu: /Obligar a alguien, contra su voluntad, a algo desagradable, hacer aceptar algo obligatoriamente a alguien:

• Ne trudu vian opinion, ĉar ne ĉiuj homoj same pensas. /No impongas tu opinión, porque no todas las personas piensan de igual manera.
• Li laboras sub trudado. /Él trabaja bajo coacción.
• Mi ne cedis al trudema estro. /No me doblegué al jefe exigente.
• Trudiĝas la konkludo, ke ili faris tiun krimon. /Se impone la conclusión de que ellos cometieron ese crimen.
• La gepatroj altrudis edzinon al sia filo. /Los padres le impusieron una esposa a su hijo.
• Mi nur deziris, ke tiu altrudiĝema gasto foriru. /Yo sólo deseaba que ese huésped problemático se fuera.
• Ŝi eltrudis monon de li per minacoj de skandalo. /Ella sonsacó dinero de él con amenazas de escándalo.

TURMENTI (Atormentar, torturar)

1. Suferigi iun per kruelaj korpaj suferoj: /Hacer sufrir a alguien mediante crueles sufrimientos corporales:

• Tiu knabaĉo turmentis la katon. /Ese muchachote atormentó al gato.
• Eĉ muŝo sentas, kiam vi ĝin turmentas. /Hasta una mosca siente cuando la torturas.
• Ŝi ne eltenis la turmentojn de sia edzo. /Ella no aguantó las torturas de su marido.
• Mi ne povis rigardi, kiel vi turmentiĝas. /Yo no podía ver como te atormentas.
• Ili elturmentis tutan mian monon. /Ellos me sacaron todo mi dinero.

2. Suferigi iun per moralaj suferoj: /Hacer sufrir a alguien por medio de sufrimientos morales.

• Min turmentis la timo, ke io malbona okazis al ŝi. /Me atormenta el temor de que algo malo le ocurrió a ella.
• Kiun malĝojo ne turmentis, tiu ĝojon ne sentas. /A quien la infelicidad atormentó, alegría no siente.
• La sonĝo estis longa kaj turmenta. /El sueño era largo y torturador.
• Malbonaj pensoj turmentadas min. /Malos pensamientos me atormentan.

TRENI (Arrastrar, remolcar)

Pene tiri post si: /Esforzadamente arrastrar tras de sí:

• Azeno trenas ŝarĝon. /Un burro arrastra una carga.
• Bona famo sin trenas testude, malbona kuras rapide. /La buena fama se arrastra como tortuga, la mala corre con rapidez.
• Malfeliĉo venas, malfeliĉon kuntrenas. /La desgracia viene, arrastra consigo la infelicidad.
• Li tre laciĝis de trenado. /Él se cansó mucho por el remolcado.
• Tagoj trene pasas. /Los días pasan como si los arrastraran.

• Mi eltrenos vin el la lito! / ¡Te sacaremos a rastras de la cama!
• Tiu laboro senfine treniĝas. /Ese trabajo se arrastra interminablemente.

TENTI (Tentar)

1. Instigi iun al ia malpermesata ago, montrante ĝian allogon: /Instigar a alguien a una acción prohibida, mostrando su atracción:

• Ŝi provis tenti lin, sed li restis fidela. /Ella trató de tentarlo, pero él permaneció fiel.
• Vane vi tentas, mi ne konsentos. /En vano estás tentando, yo no consentiré.
• Li ne povis kontraŭstari al tento. /Él no pudo resistir la tentación.
• La tentanto (la diablo) instigis lin fari malbonon! / ¡El tentador (el diablo) lo instigó para hacer lo malo!
• Eva tentiĝis manĝi malpermesitan frukton. /Eva se tentó para comer el fruto prohibido.

2. Eksciti la deziron, emon: /Excitar el deseo, gana:

• Malplena sako (malriĉeco) tentas al peko. /El saco vacío (la pobreza) tienta al pecado.
• Tentaj perspektivoj instigis lin peni kaj provi atingi la postenon. /Tentadoras perspectivas lo instigaron a esforzarse y tratar de lograr el puesto.