REKTA ( recto,a ; derecho,a;

1. Konservanta ĉiam unu saman direkton simile al streĉita ŝnuro:

• Rekta vojo estas pli mallonga, ol kurba.
• Kurba estas la ligno, sed rekte ĝi brulas.
• Ni iris laŭ malrektaj stratoj kaj stratetoj.
  

2. Kursanta sen interrompoj:

• Ĉu ekzistas rekta trajno al via urbo?

3. Senpera, funkcianta sen interveno de perilo:

• Mi volas ekvidi tiun rektan televidan dissendon.
• Oni anoncis pri la kresko de nerektaj impostoj.
  

4. Vertikale staranta:

• Ĝis profunda aĝo li restis rekta kiel kandelo.
• Sako malplena sin rekte ne tenas.
• "Rektigu vian dorson!" diris la patrino kaj mi subite rektiĝis.
• Ŝi staris ĉe la muro kun elrektigita talio.
  

5. Citanta ies vortojn, sen subordiga procedo:

• Por montri rektan parolon necesas uzi citilojn.

PAGI ( pagar)

Kvitigi sin de ŝuldo per dono de mono aŭ valoraĵo al iu:

1. rigardante la donitaĵon kiel objekton:

• Ĉi tie oni pagas altajn salajrojn (altan laborpagon).
• Se ni antaŭpagos aliĝkotizon, ni ricevos rabaton.
  

2. rigardante la ŝuldon aŭ ŝuldfonton kiel objekton:

• Ni devas pagi la impostojn.
• Ŝuldo ne makulas, sed pagon postulas.
• Oni repagos al ni la vojaĝkostojn.
  

3. rigardante la ricevanton kiel objekton:

• Mi jam pagis vin, do bonvolu foriri!

4. sen objekto:

• Avarulo pagas duoble.
• Eminenta ŝuldanto, malbona paganto.
• Ni faris ekpagon / partopagon ĉe aĉetado de la apartamento.
• Partopreno ĉi tie estas pagenda.
• Ni rajtas forpreni la aŭton pro via nepago.
• Senpaga estas nur la morto, sed ĝi kostas la vivon.
• Multaj flugfolioj estis disdonitaj senpage.

VERGO (vara, palmeta, verga)

1. Longa, maldika, rekta kaj fleksebla branĉo, kreskinta el la trunko de arbo aŭ detrancxita de gxi:

• Ŝi havis sorĉan vergon.

2. Punrimedo, konsistanta el vergo aŭ el pluraj kunligitaj vergoj:

• Se vi ne obeos, vi ricevos vergojn (estos batata per vergoj)!
• Vergo doloras, sed saĝon ellaboras.
• Iam oni vergis la infanojn en la lernejoj.
  

3. Maldika stango, plej ofte metala:

• Ni bezonas pli grandan aŭton por veturigi ĉi tiun longan feran vergon.

KORTO (patio)

1. Sentegmenta spaco, ĉirkaŭita de konstruoj, el kiu la ĉambroj ricevas lumon kaj aeron:

• Infanoj ludas en la korto.
• Staras la morto jam en la korto.
• "Vi povas paroli kun la kortisto, eble li ion vidis" diris li al la detektivo.
• La korta pordo jam estas ŝlosita.
• Ni aranĝis grandan antaŭkorton kaj pordojn por la antaŭkorto.
• Hodiaŭ okazis tre grava kunsido de kortumo (supera juĝistaro).
  

2. Ĉirkaŭbarita spaco antaŭ, post aŭ ĉirkaŭ domo, precipe en vilaĝo:

• Kelkaj kortobirdoj (anasoj, kokoj) promenis en la (birdo)korto.
• En sia korto ĉiu kok' estas forta.

TONDI ( cortar con tijeras, esquilar )

1. Fortranĉi (lanon, harojn, herbojn kaj simile) per tondilo:

• Mi ne povas kredi, ke vi tondis la harojn!
• Antaŭ la festo mi iros al la tondisto.
• Li uzas tondomaŝinon por tondi siajn harojn.
• Ŝi detondis siajn harojn kaj forĵetis ilin.
  

2. Senigi je haroj, lano kaj simile, uzante tondilon:

• Patro tondas la heĝon.
• Oni tondas ŝafinojn, tremas la ŝafoj.
• Por ŝafo tondita Dio venton moderigas.
• La periodo de tondado de la ŝafoj jam komenciĝis.
• Tablon frapas tajloro, tuj tondilo eksonas.
• Ŝi eltondis sian artikolon el la revuo por memoro.

LIBERA ( libre )

1. Povanta iri laŭ sia plaĉo, ne haltigite de baroj:

• Mi lasis la hundon libera en la korto.
• Tute libera, kiel birdo aera.
• Pli bona pano sen butero, ol dolĉa kuko sen libero.
• Seka panpeco, sed en libereco.
• Ne insultu mizeran, ne moku malliberan.
• Li finis sian tempon de mallibereco.
• Ili perforte min malliberigis!
  

2. Povanta agi laŭ sia volo, ne malhelpate de socia, morala regulo:

• Vivu mizere, sed vivu libere!
• Antaŭparolo liberigas de postparolo.
• Liberulo iras, kien li deziras.
  

3. Politike sendependa:

• Mi estas libera civitano, kiu havas siajn rajtojn!
• Oni liberigis ŝin el sklaveco.
  

4. Kapabla memstare pensi:

• Mi sentas min libera.

5. Kapabla moviĝi sen baro, sen ĝeno:

• Li kapablas liberan elparoladon de la lingvo.

6. Disponebla, neokupita:

• Ĉu la seĝo estas libera?
• Finfine mi liberiĝis de tiu teda gasto.
  

7. Ne prezentanta barojn, malhelpojn (se paroli pri spaco aŭ tempo):

• Ni flugis en la libera aero.
• Sola vojo libera al la fundo rivera.
  

8. Ne submetita al specialaj leĝoj, difinitaj kondiĉoj:

• La eniro en la koncerton estas libera (senpaga).

9. Senigita je, ŝirmita kontraŭ:

• Dum miaj ferioj mi volas esti libera de ĉiuj zorgoj.

KOLERI ( rabiar, estar colérico )

Senti fortan agitiĝon de la psiko, kaŭzata de ofendo aŭ nekontenteco, kaj tion eventuale montri vorte aŭ fare:

• Mi tre koleras kontraŭ vi, ĉar vi ne konservis miajn sekretojn!
• Kolero montras malsaĝulon.
• Virino kolera pli ol hundo danĝera.
• Vi kolerigis nin per viaj faroj.
• La patro koleregas, ĉar vi ne obeis lin.
• Li estas tre (ek)kolerema kaj ekscitiĝas ĉe la plej malgranda bagatelo.
• Patrino parolis per kolereta voĉo.

KVERELI ( reñir, altercar, querellarse )

Kolere kaj brue disputi:

• La gepatroj komencis kvereli inter si.
• Mi ĉiamaniere provis pacigi ilian kverelon.
• Li ekkverelis kun aliaj knaboj, ĉar tiuj ofendis lin.
• Mi ŝatas ŝin, ĉar ŝi ne estas kverelema persono.

MISTERO (misterio)

Fakto, afero kaŝita aŭ neklarigebla:

• Lia morto ĝis nun restis mistero.
• Iu mistera forto venigis min ĉi tien.
• Ŝi ĉiam kondutas tre mistere.
• Mi vidas neniun misteraĵon en tiu ĉi kontrakto.

OKUPI ( ocupar )

1. Teni en posedo iun lokon aŭ tempon; daŭre lokiĝi ie:

• Mia skribaĵo okupas tri paĝojn.
• Okupi sen celo lokon sub ĉielo.
  

2. Ekokupi:

• Malamikoj okupis nian urbon.
• Mi ne scias, kiom longe daŭros la okupado.
• Okupantoj ne intencas forlasi nian landon.
  

3. Tiri al si la atenton, intereson, aktivecon de iu:

• Ŝi okupis ĉiujn liajn pensojn.
• Nun mi estas okupita, bonvolu ne ĝeni min.
• Denove vi okupiĝas pri bagateloj!
• Li havas nenian okupon nuntempe - li estas senokupa.
• Dancado estas mia ŝatokupo.

PROFESIO ( profesión )

Ĉiu okupo, per kiu oni akiras vivrimedojn:

• Mi deziras komenci la profesion de instruisto.
• Li estas profesia aktoro.
• Ŝi faras sian laboron tre profesie.
• Mia patro profesias kiel kuracisto.
• Mi scias multajn profesiulojn, kiuj povus helpi al ni.

SERVI ( servir )

1. Regule labori por iu, plenumante pli-malpli difinitajn taskojn laŭ ties ordonoj:

• Vi servis en mia domo dum multaj jaroj.
• Al du sinjoroj samtempe oni servi ne povas.
• Mi bezonas homon por servado en la ĉambroj.
• Se la gasto estas amata, eĉ lia servanto ne restas malsata.
• Hodiaŭ estas libera tago por la servistaro.
• Ni iras al memserva restoracio.
  

2. Sindediĉe havigi al iu helpon, utilon, meritaĵon kaj simile:

• Mi estas preta servi vin, se bezonatos.
• Servo ne petita ne estas merita.
  

3. Esti utila por iu aŭ io:

• Akvo kaj pano servas al sano.
• Oni volis servigi Esperanton al la paco.
• La libroservo ofertas librojn, vortarojn kaj aliajn utilaĵojn.
  

4. Esti iel uzata:

• Kio servas por ĉio, taŭgas por nenio.
• La paĝoj de tiu ĉi paĝaro troviĝas en tre bona servilo.