KOMPLIKI ( complicar )

Malfaciligi per tro granda nombro da ĝenaj elementoj:

• Tio vere komplikis la aferon.
• Mi ne komplikas mian vivon per vanaj zorgoj.
• La situacio estas tre komplika.
• Ĉu denove aperis komplikaĵoj kaj problemoj en via vivo?
• La malsano povas konduki al komplikaĵoj, se vi ne kuracos vin.
• Vi troigas pri la komplikeco de la afero.
• Niaj rilatoj komplikiĝis post tio.

KESTO ( cajón )

Ujo, ordinare ligna, en formo de orta paralelepipedo:

• Ĉiujn nebezonatajn aĵojn mi metis en la keston kaj forportis al la kelo.
• Formeti la aferon en la keston de forgeso.
• Bedaŭrinde iu ŝtelis mian kesteton, en kiu troviĝis la oraĵoj.
• Li elkestigis la librojn kaj donis unu el ili al mi.
• Vizitante preĝejon ŝi ĵetis iom da mono en la almozkeston.
• Tiom da floroj ne povas normale kreski en ĉi tiu malgranda florkesto.
• Kara, bonvolu kontroli, ĉu estas leteroj en la leterkesto.
• Niaj infanoj nun ludas en la sablokesto.
• Mi volus, ke ĉi tiu tablo enhavu kelkajn tirkestojn.

ĈERKO ( ataúd )

Kesto, en kiun oni metas la korpon de mortinto:

• Familianoj ĵetis florojn sur lian ĉerkon.
• Atendis, atendis, gxis lin ĉerko etendis.
• Li laboras en ĉerka fabriko.
• Ŝia ĉerko estas en ĉerkujo (speciala kelo).
• La avo jam estas enĉerkigita.
• Tri aŭtoj postsekvis la ĉerkoveturilon (veturilon por transporti la mortintojn).

KOMPENSI ( compensar)

1. Kontraŭpezi nedeziratajn efikojn (de forto, movo, influo kaj tiel plu) por atingi ekvilibron:

• Liaj okuloj estis la sola trajto, kiu penis kompensi lian alie malmoderan malbelecon.
• La tradukitaj tekstoj enhavas multaj erarojn, sed kompense la plej gravaj paĝoj estas tradukitaj bonege.
  

2. Havigi al iu monsumon aŭ alian avantaĝon, destinitan anstataŭi aŭ kontraŭpezi suferitan perdon aŭ damaĝon:

• Oni kompensis al mi aldonajn laborhorojn per liberaj tagoj.
• La kostoj de la vojaĝo estos kompensitaj al vi.
• Tio ne estas konvena kompenso pro ĉiuj miaj suferoj.
• La proponita kompensa monsumo estas sufiĉe granda.
• Subite ŝi postulis kompensaĵon pro sia helpo.
• Grandegaj elspezoj de homa laboro en la sfero de priservado kaj komerco kompensiĝas per alta kosto de la servoj.

SEKA (seco,a)

1. Enhavanta neniom aŭ malmulton da akvo:

• La vetero estas seka (sen pluvo) hodiaŭ.
• Farunon tenu en sekeco.
• Atendi sur tero, ĝis sekiĝos la rivero.
• La tero estis malseka post longa pluvo.
• Vi malsekigis miajn vestojn!
  

2. Perdinta sian naturan akvon pro elvaporigxo:

• Ĉu vi forgesis akvumi la florojn? La folioj estas tute sekaj.
• Rosino estas sekigita vinbero.
• Mia forto elsekiĝis.
• En via hotela ĉambro vi trovos harsekigilon.
  

3. Ne mildigita de ingredienco, gustigaĵo kaj simile:

• Ĉi tiu manĝaĵo estas tro seka.
• Seka panpeco, sed en libereco.
  

4. Ne akompanata de ia komentario, ornamo, agrabligaĵo:

• Tio estas nur sekaj faktoj.

5. Senkompata, nesimpatia, sensenta, malvarma:

• Li respondis al ili per seka tono.

• "Vi nepre devas iri!" diris ŝi mallonge kaj seke.

6. Nedaŭranta kaj sensonora:

• "Ĉu via tuso estas seka aŭ ne?" demandis kuracisto.

7. Enhavanta maksimume 2 g da acido kaj maksimume 9 g da restsukero litre (se paroli pri vino):

• Mi ne ŝatas trinki sekan vinon.
• Ŝi aĉetis tre sekegan (plej sekan) vinon.
• Tie ni trinkis tre bongustan duonsekan vinon.

STERNI (exterder, tender, desenvolver)

1. Meti ion sur supraĵon, tiamaniere ke ĝi kovru kiel eble plej grandan spacon:

• Patrino sternis belan tablotukon sur la tablo.
• Antaŭ ni sin sternis eksterordinara pejzaĝo.
• Meze de la maro estas loko por sternado de retoj.
• Ĉie videblas blanka neĝa sternaĵo.
  

2. Meti tukojn kaj kovrilon super matraco, por pretigi liton:

• Mi sternis por la gastoj en aparta ĉambro.
• Kiel oni sternas, tiel oni dormas.
  

3. Meti (homon) horizontale sur ion, por ke tio estu kovrita de ties korpo:

• Ŝi sternis la malsanulon sur la lito.
• Multaj homoj estis sternitaj de la pafado.
• Ni alvenis malfrue kaj tuj sterniĝis por dormi.

AŬTORITATO (autoridad)

1. Psika povo, influo, bazita sur la respekto, kiun iu akiris per fidindaj ecoj, saĝo, virtoj kaj tiel plu:

• Pro sia kompetenteco li havas grandan aŭtoritaton super siaj kolegoj.
• Nur tre aŭtoritata institucio povos prezenti por ni garantion.
• Mia patro tiutempe estis la plej granda aŭtoritatulo en fako de historio.
• Tiuj personoj havas nenian aŭtoritatecon por mi.
  

2. Povo, rajtigita postuli obeadon:

• Kreinte la fundamenton de Esperanto, Zamenhof deprenis de si tutan aŭtoritaton.
• Nenion povas fari nia senaŭtoritata registaro.
  

3. Tiuj, kiuj disponas aŭtoritaton:

• La universitataj aŭtoritatoj kontraŭas la reformon.

LARMO ( lágrima )

1. Guto de saleca likvo, kiu elfluas el la okuloj pro fizikaj aŭ sentaj kaŭzoj:

• Mi vidis larmojn en ŝiaj okuloj.
• Larmoj pravecon ne pruvas.
• Mia koro ŝiriĝis vidante viajn okulojn, vualatajn de larma nebulo.
• La okuloj de infano estis larme malsekaj.
• Mi komencis larmi pro cepoj.
• Feliĉe, mi havis larmigan gason.
  

2. Tre malgranda kvanto da likvo:

• Larmoj de roso kovris la herbojn.

3. Io en formo de falanta larmo:

• Lampo estas ornamita per larmoj el vitro.

SOCIO ( sociedad )

1. Reto de dependecoj kaj reciprokaj kondiĉoj inter homoj, loĝantaj sur iu teritorio kaj iliaj interrilatoj produktivaj, familiaj, naciaj, ritaj kaj aliaj:

• Ĉia socio postulas leĝojn.
• Homo estas socia estaĵo.
• Ĉiuj socianoj devas havi egalajn rajtojn.
• Tiutempe mi multe interesiĝis pri sociologio.
• Ni faras sociologian analizon.
  

2. Kuniĝo de samspecaj bestoj, vivantaj sur la sama difinita teritorio kaj havantaj inter si regulajn rilatojn:

• La plej malnovaj socioj sur la tero estas tiuj de abeloj, formikoj kaj simile.

EFEKTIVA ( efectivo,a )

1. Montriĝanta per konstateblaj efikoj; fakte rezultanta de ies ago:

• La vortoj havas efektivan povon.

2. Reala:

• Tio estas efektiva eraro!
• Efektive ni bezonas pli grandan apartamenton.
• Ĝi eble timigas, sed en efektiveco havas en si nenion danĝeran.
• Finfine ni sukcesis efektivigi niajn planojn.
• Longan tempon ni atendis kun la efektivigo de tiu intenco.
• Li jam komencis efektivigadon de la projekto.
• La kongreso verŝajne efektiviĝos la sekvan jaron.
  

3. En aktiva funkcio (antaŭ titolo):

• Estis iam efektiva komercisto, kiu ne volis pagi impostojn.

AKTIVA ( activo, a )

1. Tia, ke li/ŝi/ĝi kapablas agi, efiki sur ion:

• Mi estas aktiva membro de UEA.
• Jam dum multaj jaroj ŝi aktivas en E@I.
• Ni organizas diversajn seminariojn por aktivuloj.
• Leĝo ne havas retroaktivan efikon.
  

2. Plena je vigleco kaj energio; multe aganta:

• La trafiko estas tre aktiva dum ĉi tiuj horoj.
• Min timigas lia tro granda aktiveco.
• Subite ŝi aktiviĝis kaj komencis strange konduti.
  

3. Rezultodone, energie efikanta:

• Tio estas aktiva kuracilo.

EFEKTO ( efecto )

Forta impreso farita sur la psikon, precipe de belarta verko, spektaklo kaj simile:

• Mia parolado faris grandan efekton ĉe la aŭskultantoj.
• Eĉ la titolo de tiu artikolo estas efekta!
• Tiu libro min tre efektis.
• Lumefektoj en pentraĵo estas tre profesiaj.
• La sonefektoj de tiu ĉi filmo estis tre impresaj.

BANI (bañarse)

1. Restigadi en akvo aŭ alia likvo, por lavi, ripozi aŭ kuraci:

• Mi estis en banĉambro kaj banis mian filineton en la banujo.
• Forfluu infano kune kun la bano.
• Banado estas malpermesata ĉi tie.
• Mi iris en ŝvitbanejon kun miaj geamikoj.
  

2. Plene superverŝadi, tute malsekigadi (se paroli pri likvo, ordinare pasive):

• Estis varmega tago kaj ŝvito banis lin.
• Anglujo estas ĉiuflanke banata de la maro.
• La branĉoj de la arbo baniĝis en la rivero.

APARTA (aparte )

1. Ne ligita al io alia; disigita de aliaj:

• Ni mendis du apartajn ĉambrojn en la hotelo.
• Amikeco aparte, afero aparte.
• La maro apartigas Anglujon disde la kontinento.
• Tiu ĉi miksaĵo estas apartigebla en kelkajn komponantojn.
• Ni volis apartiĝi de aliaj homoj.
  

2. Ne komuna al diversaj situacioj; distingiĝanta je la ceteraj:

• Por ĉiu tago ŝi havis apartan robon.
• Al ĉiu sanktulo apartan kandelon.
  

3. Ne ordinara, sola en sia speco:

• Mi legis vian libron kun aparta intereso.
• Tio estas apartaĵo de la slavaj lingvoj.

KVANTO ( cantidad )

Pli aŭ malpli granda mezuro aŭ nombro de objektoj aŭ personoj; grando aŭ nombro:

• Kian kvanton de bombonoj vi deziras?
• Edziĝo laŭ koro, laŭ la kvanto da oro.
• La vorto "multaj" estas kvanta adjektivo.
• Kia estas la eldonkvanto de la ekzempleroj?
• Kvanto de pluvo falinta en difinita areo nomiĝas "pluvokvanto".

MANKI ( faltar )

1. Ne esti aŭ esti en ne sufiĉa kvanto, por atingi normalan kompletecon:

• Ankoraŭ mankas kelkaj glasoj.Por gasto ne petita mankas kulero.
• Mark hodiaŭ ne venis al la kursoj - li estas mankanto.
• Ŝi manĝis tre malmulte kaj pro tio aperis nutromanka malsano.
  

2. Tute ne esti, aŭ esti en ne sufiĉa kvanto, por kontentigi la bezonon:

• Ĉe tro ĝentila ekstero mankas sincero.
• Al la papero ne mankas tolero.
• Manko de oro ne estas malhonoro.
• Troa manĝemo de la gastoj mankigas panon.
  

3. Doni senton de nenormaleco, nekompleteco, nekontenteco:

• Tre mankis al ni, ke vi ne ĉeestis.

KOMPLETA ( completo,a )

Tia, ke al ĝi mankas neniu el la eroj, kiuj devas ĝin konsisti:

• Ni jam havas kompletan liston de ĉiuj partoprenantoj.Nia familio aĉetis novan kompleton da mebloj.
• Bonvolu zorgi pri la kompleteco de viaj dokumentoj.
• Vi povos kompletigi mian rakonton, se mi forgesos ion mencii.
• Ni nun okupiĝas pri la kompletigo de la Esperanta versio de la paĝaro.
• La vortaro ankoraŭ estas nekompleta.

KOMERCI ( comerciar )

Profesie interŝanĝi varojn, produktaĵojn, celante monprofiton:

• Li komercas kun mi per vestoj.
• Kiu volas komerci, tiu saĝon bezonas.
• Ne ekzistas en komerco amikeco nek ŝerco.
• Ne taŭgas la vero por komerca afero.
• Mi eksciis, ke vi komercaĉas (malhoneste komercas)!
• Kun vero severa komercaĵo forvelkos.
• Oni alportadas diversajn aferojn al nia komercejo.
• Malsaĝulo venas, komercisto festenas.
• Mi provos forkomerci (provi vendi ne tre valorajn objektojn) kelkajn varojn.

REPREZENTI ( representar )

1. Laŭkomisie anstataŭi iun en la plenumado de ties taskoj aŭ rajtoj:

• Ambasadoro reprezentas sian regnon.
• Mi okupiĝas pri reprezentado de nia asocio kaj komunikado kun la diversaj Eŭropaj instancoj.
• La prezidento reprezentigis sin per sia ĉefministro.
  

2. Vojaĝi kaj komerci en la nomo de iu firmo:

• Mi reprezentas la firmaon "Festo".
• Mi estas kontenta pri ŝia reprezenta laboro.
• Li estas komerca reprezentanto de nia kompanio.