GLATA ( liso, fino, agradable )

1. Prezentanta nenian elstaraĵon sur sia supraĵo; tia, ke la mano facile glitas:

• La haŭto de mia bebo estas tre glata.
• La akvo de la lago estis glata kiel spegulo.
• Ŝi glatigas siajn harojn.

2. Senobstrukca, facile irebla:

• Ni iris laŭ glata vojo.
• Ĝi estas inter la glataĵoj de la valo.

3. Iranta sen baro aŭ malhelpo:

• La afero estas sufiĉe glata.
• Vivi sate kaj glate.
• Mi tre esperas, ke ĉio pasos glate.
• Finita kaj glatigita (bone aranĝita).
• Nia konversacio estis malglata.

4. Karesa, dolcxa, lerte flata:

• Liaj glataj paroloj logis ĉiujn knabinojn.
• Infano glatumas la hundon (karese tuŝetas).

GLADI (planchar ropa)

Glatigi per varmega ilo, ĝin premŝovante tien kaj reen (sur tukoj, vestoj kaj simile):

• Patrino nun gladas la vestojn.
• Pantalono jam estas gladita kaj vi povas surmeti ĝin.
• Ne gladu vestojn sur la tablo - ja por tio estas uzata gladotabulo!
• Ĉi tiu pulovero estas negladenda (tia, ke oni ne bezonas ĝin gladi).
• Gardu vin! La gladilo estas tre varma!
• Mia fratino laboras kiel gladistino en la kudrejo.

MEBLO ( mueble)

Movebla objekto, plej ofte farita el ligno kaj servanta por praktika aŭ ornama uzo en ĉambro, loĝejo, oficejo:

• Ni aĉetis novajn meblojn por nia ĉambro.
• En nia urbo estas granda mebla fabriko.
• Vi havas tre bele meblitan ĉambron!
• Necesas ŝanĝi la meblaron de la domo al la pli nova.
• Ĉi tiun tablon faris mia konata meblisto.
• Ni devas senmebligi la apartamenton por iom da tempo.
• Prenu la telerojn el tiu telermeblo.

IDEO (idea)

1. Objekto de la penso, prezento de estaĵo aŭ afero de la menso:

• Vi faris al vi malĝustan ideon pri tio.
• Li vivas en la idea mondo.

2. Koncepto, kiu estas la bazo, la esenco de arta, filozofia verko:

• Min kaptis la ideo de Esperanto kaj pro tio mi eklernis ĉi tiun lingvon.
• Esperantistoj ofte salutas sin per la vorto "samideano".
• Nur parto de samideanaro kolektiĝis en la kongreso.

3. Elementa koncepto, skiza scio pri io:

• Mi havas nenian ideon pri tiu arto.

4. Koncepto, opinio, kiun oni deziras realigi, intencas efektivigi:

• Bona ideo venas post la pereo.
• Peco da pano estas pli valora ol grandaj idearoj.

ABSTRAKTA ( abstracto, a )

1. Pritraktanta nur purajn ecojn, ne realaĵojn: / Que se trata sólo de cualidades, no realidades:

• Tio estas nur abstrakta ideo pri la afero. / Eso sólo es una idea abstracta sobre el asunto.
  

2. Esprimanta econ, estmanieron (se paroli pri substantivo): / Que expresa cualidad, manera de ser (si se habla de substantivo):

• "Kuraĝo", "beleco" estas abstraktaj vortoj. / “Valentía”, “belleza” son palabras abstractas.

3. Celanta ne la pli-malpli ĝustan prezentadon de la realaĵo, sed nur la ludan kombinon de formoj, koloroj kaj simile: / Lo que apunta, no a la presentación más o menos justa de la realidad, sino sólo a una lúdica combinación de formas, colores, etc:

• Ni vidis multajn abstraktajn pentraĵojn en la muzeo. / Vimos muchas pinturas abstractas en el museo.

4. Ne havanta kontakton kun la realaĵoj, nepraktika: / Lo que no tiene contacto con la realidad, impráctico:

• Nia diskutado estis abstrakta kaj teoria. / Nuestra discusión era abstracta y teórica.
• Ili tro abstrakte pritraktas la demandojn. / Ellos tratan abstractamente las preguntas.

FIERA (orgulloso,a)

1. Konscia pri siaj veraj meritoj kaj virtoj:

• La patro estis fiera pri sia bonega filo.
• Ŝi fieras pri siaj muzikaj kapabloj.
• Ili estas fiero de nia lando.
• Li estas senfiera homo.

2. Tro taksanta siajn meritojn kaj virtojn kaj tial malŝatanta aliajn:

• Pro homo fiera ĝojas infero.
• Ŝi fiere rigardas aliajn homojn de supre.
• Riĉeco estas frato de fiereco.
• Feliĉo fierigas, malfeliĉo saĝigas.
• Kiu riĉiĝas, tiu fieriĝas.

ATINGI ( alcanzar, lograr, conseguir )

1. Sukcesi tuŝi ion konkretan, malproksime kuŝantan, ŝanĝante mem sian lokon, aŭ etendante membron, aŭ ĵetante ion:

• Post kelkaj horoj ni atingos la urbon.
• Ne moku riveron, ne atinginte la teron.
• La hundoj kuratingis la ŝteliston.
• La urbeto estas malfacile atingebla.

2. Okupi spacon ĝis la limo, etendiĝi ĝis iu loko aŭ tempo:

• La arbaro atingas ĝis la lago.

3. Sukcesi renkonti aŭ ricevi ion abstraktan:

• Afabla vorto pli atingas ol forto.
• Li povas fieri pri siaj atingoj en tiu kampo.
• Ne ĉiuj scias pri utilo kaj atingebleco de Esperanto

4. Sukcesi fari, ke io okazu:

• Vi ne sukcesos atingi, ke ŝi enamiĝu al vi!

FALSI ( falsear, falsificar )

Elfari ion malveran kaj doni ĝin kiel veran, por tiri el tio profiton, kaj speciale:

1. Imite reprodukti valoran originalon per malpli valora materialo:

• Li falsis mian subskribon!
• Ĉi tiu ringo estas farita el falsita oro.
• Bonvolu ŝanĝi ĉi tiun falsan moneron al alia.
• La falsado de mono estas malpermesita.
• Ĉi tiu mansaketo estas falsaĵo!
• Mi tute certas, ke ĉi tiu parfumo estas malfalsa.

2. En aŭtentikan tekston enmeti aŭ forigi pecojn, tiel ke la signifo aŭ valoro estas ŝanĝita:

• Oni poste falsis la sencon de miaj vortoj.
• Miaj paroloj ne enhavas falson.

3. Kaŝe aranĝi objektojn, por trompe gajni:

• Li ludis per falsitaj kartoj (sekrete markitaj).
• Ili trompis nin per falsa pesilo.

JURO ( derecho, leyes )

Tuto de devigaj reguloj (normoj) kun sankcioj, ordigantaj la rilatojn inter homoj kaj homkolektivoj, kaj difinantaj iliajn rajtojn kaj devojn:

• Mi studas internacian juron.
• En jura rilato via edzo estas la posedanto de la domo.
• Eble unue ni iru al la juristo por ke li rigardu la kontrakton.
• Kutimjuro (kutima juro) estas juro, bazita sur tradiciaj kutimoj, ne sur skribitaj legxoj.
• Kvankam mi ne spertas pri laborjuro, mi scias, ke estroj ne rajtas tiel agi.

POTENCO ( potencia )

1. Kapablo de io forte efiki:

• Mi pensas, ke miaj konvinkaj paroloj havis potencon.
• Plej granda potenco kuŝas en la komenco.
• Nia literaturo kreskas nun potence.
• Mi dubas pri la potenciga efiko de la terapio kontraŭ mia malsano.

2. Kapablo de iu trudi sian volon:

• En lia mano estas forto kaj potenco kaj neniu povas kontraŭstari al li.
• Laboro kaj pacienco kondukas al potenco.
• Barbo potenca, sed kapo sensenca.
• Antaŭ tima okulo potenciĝas eĉ kulo.
• Ne incitu la potenculon!

3. Jura aux politika povo altrudi sian volon kaj plenumigi siajn ordonojn:

• La parlamento havas leĝdonan potencon.
• Iam Romanoj potencis la tutan Mediteraneon.
• La registaro de nia lando estas tute senpotenca.

4. Supernatura forto:

• Mi venkis tiun malbonan potencon kaj savis la homojn!

EKVILIBRO

1. Stato de korpo, kiu, altirata de egalaj sed kontraŭaj fortoj, restas senmova; egalpezo:

• Mi perdis ekvilibron kaj falis sur la teron.
• Provu resti en ekvilibra pozicio.
• Mia pesilo ne ekvilibras.
• Ekvilibrilo helpis ekvilibrigi la ŝnurdanciston.
• En la cirko ni kun plezuro spektis la ekvilibristojn.

2. Bonorda egaleco de potenco aŭ de valoro inter kontraŭaj aferoj:

• Ni devas estigi ekvilibron inter enspezoj kaj elspezoj.
• Per ŝparoj en la konsumo oni povos ekvilibrigi postuladon kaj proponadon.
• La atakoj en Usono de la 11a de septembro malekvilibrigis la tutan mondan ekonomian sistemon.

TRISTA (triste)

Malgaja, malĝoja:

• Lastatempe miaj pensoj estas tre tristaj.
• Ŝi konsilis al mi ne plu legi tiujn librojn pri tristo kaj soleco.
• Mi ne scias, kio okazis al mia tristema koro!
• La vera kialo de mia tristeco estas nia disiĝo.

SPURO (Huella, rastro)

Postlasita enpremo, marko, signo, laŭ kiu eblas ekscii, kiu aŭ kio pasis, kion iu faris aŭ kio okazis:

• Li sekvis lupon per spuro.
• Ni trovis spuraron de urso en la arbaro.
• Tiu detektivo kapablis spuri (serĉi, rimarki kaj sekvi spurojn).
• La infano senspure malaperis kaj neniu sukcesis trovi lin.