PEZI (Pesar)

1. Fari, pro la altiro de Tero, konstantan premon sur subtenantan objekton aŭ konstantan tiron sur pendigantan objekton: /Hacer, por la atracción de la Tierra, una presión constante sobre un objeto apoyado, o una tracción constante sobre un objeto colgante:

•  La valizo pezas dudek kilogramojn. /La maleta pesa veinte kilos.
• Malgranda pezo, sed granda prezo. /Pequeño peso, pero con un gran precio.
• Oro estas pli peza ol fero, pli malpeza ol aero. /El oro es más pesado que el fierro, más liviano que el aire.
• Via pakaĵo havas plipezon de du kilogramoj. /Tu paquete tiene un peso mayor de dos kilos.
• Mi perdis la egalpezon kaj falis. /Perdí peso y caí.

2. Sentigi al iu tian premon aŭ tiron: /Hacer sentir a alguien esa presión o tirón:

• La katenoj tro pezis por rapide iri. /Las cadenas pesaban demasiado para ir rápidamente.
• Sur ĉeval' de najbaro la ŝarĝo ne pezas. /Sobre el caballo del vecino la carga no pesa.
• Mi estas malpeze vestita. /Estoy vestido con ropa liviana.

3. Esti preme ĝena, laciga, sufoka: /Estar presionadamente fastidiado, cansado, sofocado:

• Mi ne povas forgesi la zorgojn, kiuj tiel pezas sur mia koro. /No puedo olvidar las preocupaciones que así pesan en mi corazón.
• Por amiko komplezo neniam estas tro peza. /Para un amigo, la gentileza nunca es demasiado pesada.
• Pro la pezeco de stomako mi sentas min malbone. /Por la pesadez del estómago, me siento mal.
• Tiu ĉi sciigo pezigos la korojn. /Este conocimiento pesará en los corazones.

4. Havi gravecon, influon: /Tener importancia, influencia: 

• La vorto de nia estro pezas (havas influon). /La palabra de nuestro jefe pesa (tiene influencia)

PIA (Piadoso, pío)

Sincere kaj ame respektoplena al Dio kaj religiaj aferoj: /Sincera y amorosamente respetar totalmente a Dios y a los asuntos religiosos:

• Mia avino estas pia kredantino. /Mi abuela es una creyente pía.
• Ŝi vivis tre pie. /Ella vivió muy piamente.
• Nek pio por Dio, nek kapablo por diablo. /Ni piedad para Dios, ni capacidad para el diablo.
• Ŝajnas al mi, ke lia pieco estas malvera. /Me parece que su piedad es falsa.
• Se ezoko piiĝis, gobio ne dormu. /Si un lucio se hace pío, que el gobio no duerma.
• Eĉ inter piuloj ne mankas pekuloj. /Ni siquiera entre los píos faltan pecadores. 
• Tiu junulo faras maljustajn agojn kaj diras malpiajn vortojn. /Ese joven comete acciones injustas y dice palabras impías.
• En buŝo Biblio, en koro malpio. /La Biblia en la boca, la impiedad en el corazón.
• Tiuj malpiuloj tute ne respektas Dion! / ¡Esos impíos no respetan en absoluto a Dios!

PLUMPA (Grosero, tosco, zafio)

Malgracia, maleleganta pro tro krudaj formoj: /Sin gracia, burdo por sus crudas formas:

• Iu plumpa viro sidiĝis apud mi. /Un hombre tosco se sentó junto a mí.
• Ŝi estis plumpa kaj grasa, sed tre bonkora. /Ella era tosca y grasienta, pero muy generosa.
• Lia plumpeco tute ne ĝenas virinojn. /Su vulgaridad no molesta a las mujeres.

POTENCO (Potencia)

1. Kapablo de io forte efiki: /Capacidad de algo para surtir efecto con fuerza:

• Mi pensas, ke miaj konvinkaj paroloj havis potencon. /Creo que mis palabras convincentes tuvieron potencia.
• Plej granda potenco kuŝas en la komenco. /La potencia más grande yace en el comienzo.
• Nia literaturo kreskas nun potence. /Nuestra literatura ahora crece con potencia.
• Mi dubas pri la potenciga efiko de la terapio kontraŭ mia malsano. /Tengo dudas sobre el efecto potenciador de la terapia contra mi enfermedad.

2. Kapablo de iu trudi sian volon: /La capacidad de alguien para imponer su voluntad:

• En lia mano estas forto kaj potenco kaj neniu povas kontraŭstari al li. /En su mano hay fuerza y potencia y nadie puede oponerse a él.
• Laboro kaj pacienco kondukas al potenco. /El trabajo y la paciencia conducen a la potencia.
• Barbo potenca, sed kapo sensenca. /Una potente barba, pero una cabeza sin sentido.
• Antaŭ tima okulo potenciĝas eĉ kulo. /Ante un ojo temeroso, se potencia hasta un mosquito.
• Ne incitu la potenculon! / ¡No incites al potente!

3. Jura aŭ politika povo altrudi sian volon kaj plenumigi siajn ordonojn: /Poder jurídico o político para imponer su voluntad y hacer llevar a cabo sus órdenes:

• La parlamento havas leĝdonan potencon. /El parlamento tiene el poder para legislar.
• Iam Romanoj potencis la tutan Mediteraneon. /En un tiempo, los romanos potenciaron todo el Mediterráneo.
• La registaro de nia lando estas tute senpotenca. /El gobierno de nuestro país está totalmente impotente.

4. Supernatura forto: /Fuerza sobrenatural. 

•   Mi venkis tiun malbonan potencon kaj savis la homojn! / ¡Vencí a esa fuerza maligna y salvé a las personas!

POZI (Posar)

1. Preni kaj konservi specialan teniĝon, por esti desegnata, fotografata: /Tomar y conservar una postura especial, para ser dibujada, fotografiada:

• Vi estas tre bela kaj povus pozi por artisto. / Eres muy bella y podrías posar para un artista.
• Mi fotis la geamikojn, pozantajn apud belega lago. /Fotografié a los amigos, posando junto a un bellísimo lago.
• Konservu la pozon unu minuton! / ¡Conserva la postura un minuto!
• Ĉu oni multe pagas por pozado? / ¿Se paga mucho por posar?
• Li estas pozisto, kiu profesie pozas antaŭ artistoj. /Él es un modelo, que posa profesionalmente delante de artistas.

2. Alpreni, pli-malpli konscie, tian teniĝon, kiu povas impresi la homojn: /Tomar, más o menos conscientemente, una pose que puede impresionar a las personas:

• Li ĉiam volas pozi kiel spritulo. /Él siempre quiere posar como ingenioso.
• Ŝia pozo estis senmova. /Su pose era inmóvil.

PREDIKI (Predicar)

1. Parole komuniki al publiko sciojn religiajn: /Comunicar de palabra al público conocimientos religiosos:

• La pastro predikos en Esperanto. /El sacerdote predicará en Esperanto.
• Kontraŭ peko prediku, sed pekinton pardonu. /Predica contra el pecado, pero perdona al que ha pecado.
• Eĉ kontraŭ pastra prediko troviĝas kritiko. /Hasta en contra de la prédica sacerdotal se encuentra crítica.

2. Insiste rekomendi tion, kion oni kredas vera, bona: /Recomendar insistentemente lo que se cree verdadero, bueno:

• Esperantismo predikas amon. /El esperantismo predica el amor.
• Ne prediku knabino al via patrino. /No predique una muchacha a su madre.
• Gepatroj, jam tedis al mi viaj predikoj! / ¡Padres, ya me aburrieron sus prédicas!

PRESTIĜO (Prestigio)

Imponeco, influo, akirita per antauxaj agoj, atingitaj rezultoj kaj simile: /Prestancia, influencia, adquirida por acciones anteriores, resultados alcanzados y similarmente:

• Li komencis aktori kaj baldaŭ akiris prestiĝon en kino. /Él comenzó a actuar, y pronto adquirió prestigio en el cine.
• Hodiaŭ ni tagmanĝis en prestiĝa restoracio. /Hoy almorcé en un prestigioso restorán.
• La urbo prestiĝas pro belaj lokoj kaj agrabla klimato. /La ciudad es prestigiosa por sus bellos lugares y agradable clima.

PREZO (Precio, importe)

Vendovaloro de objekto: /Valor de venta de un objeto:

• La prezo de tiu ĉi robo estas cent eŭroj. /El precio de este vestido es de cien euros.
• Ju pli da aĉetantoj, des pli alta la prezo. /Entre más compradores, más alto es el precio.
• Eble ni unue rigardu la prezaron (tabelon de varoj kun prezoj). /Tal vez primero deberíamos ver la lista de precios (una tabla con la lista de mercancías y sus precios).
• Tiu ĉi vino estas prez(o)inda, ĉar ĝi estas markhava. /Este vino es digno del precio, porque es de marca.
• La bildon li volis ĉiapreze akiri./Él quería comprar la imagen a cualquier precio.
• Ŝi estas senpreza (ne havas pageblan prezon; senlime valora)! / ¡Ella no tiene precio (no tiene un precio pagable; ilimitadamente valiosa)!
• Tiu aŭto estas altapreza. /Ese auto es caro.
• Kiel alta estas la veturprezo gxis via urbo? / ¿Qué tan alto es el precio del viaje hasta tu ciudad?

PRINCIPO (Principio)

1. Fundamento, origina elemento kaj fonto: /Fundamento, elemento y fuente original:

• La laboro estas la principo de riĉiĝo. /El trabajo es el principio del enriquecimiento.
• La atomoj estas la principo de la korpoj. /Los átomos son el principio de los cuerpos.

2. Fundamenta veraĵo, sur kiu baziĝas rezonado, scienco, arto kaj simile: / Verdad fundamental, sobre la que se basa el razonamiento, ciencia, arte y similarmente:

• Oni ofte uzas la principon de Paskalo por diversaj kalkuloj. /Con frecuencia se usa el principio de Pascal para diversos cálculos.
• Ne ekzistas principa diferenco inter Esperanto kaj la naciaj literaturaj lingvoj. /No existe una diferencia principal entre las literaturas de Esperanto y las de lenguas nacionales.

3. Ĝenerala regulo, rigardata kiel gvidilo de konduto: /Norma general, vista como instrumento guía de la conducta:

• Li restis fidela al siaj principoj. /Él permaneció fiel a sus principios.
• Principe la ĉefa administrado de Universala Kongreso estas prizorgata en la Centra Oficejo. /La dirección administrativa del Congreso Universal está cuidada principalmente en la Oficina Central.

PRIVATA (Privado, particular)

1. Plenumanta nenian oficialan rolon: /Que no cumple ningún rol oficial:

• Mi estas privata instruisto (lernantoj venas al mi por lerni). /Soy un instructor particular (los alumnos vienen a mi casa para aprender).
• La prezo de tiu komputilo estas tro alta por privatulo. /El precio de esa computadora es demasiado alto para un particular.

2. Rezervita al difinitaj personoj, ne publika: /Reservado para personas definidas, no público:

• Dum la privata kunsido de la Akademio ni pridiskutis multajn gravajn demandojn. /Durante la reunión privada de la Academia, nosotros discutimos muchas preguntas muy importantes.
• Mi neniam prezentos mian ideon publike, antaŭ ol ĝi private estos tute mature elprovita. /Nunca presentaré mi idea en público, antes de que sea totalmente probada con madurez en forma privada.

3. Koncernanta nur unu personon kaj ne la aliajn: /Que concierne sólo a una persona, no a otras:

• Tio estas privata domo, vi ne rajtas ĉi tie esti! /Esa es una casa privada, ¡no tienes derecho a estar aquí!
• Vivon privatan kaŝu la muroj. /Los muros oculten la vida privada.
• Vi malrespektas privatecon de mia vivo! / ¡No respetas la privacidad de mi vida!

PROFETO (Profeta)

1. Homo, kiu deklaras sin inspirita de iu dio kaj rivelas ties mesaĝojn: /Hombre que se declara inspirado por algún dios y revela sus mensajes:

• Oni diras, ke Mohameto estis profeto. /Se dice que Mahoma fue un profeta.
• Neniu estas profeto en sia urbeto. /Nadie es profeta en su tierra.
• Ŝi estis fama profetino. /Ella era una famosa profetisa.
• Mi ne kredas je tiu profetaĵo. /No creo en esa profesía.

2. Homo, kiu pretendas kapablon antaŭdiri estontaĵojn: /Hombre que pretende tener la capacidad de predecir hechos futuros:

• La profeto diris, ke venas malbona tempo. /El profeta dijo que viene un tiempo malo.
• Vera kiel vorto de profeto. /Verdadero como palabra de profeta.
• Multaj venis por aŭskulti lian profetan parolon. /Muchos vienen para escuchar su palabra profética.
• Ili profetas malveraĵojn. /Ellos profetizan falsedades.

PROSPERI (Prosperar)

1. Esti en kontentiga, sukcesa stato: /Estar en un estado de contentamiento, exitoso:

• Ni ĝojas, ke nia firmao prosperas. /Nos alegra que nuestra firma progresa.
• Ŝi tre prizorgis la ĝardenon, pro tio ĉio prosperis tie. /Ella se preocupa mucho del jardín, por eso allí todo prosperó.

2. Okazi al iu, kiel kontentiga rezulto de penado: /Ocurrir a alguien un contentador resultado de un esfuerzo sostenido.

• Al ni solaj prosperis ne perdi monon. /A nosotros solos, nos contentaba no perder dinero.
• La nova leĝo tute ne prosperos al niaj landanoj. /La nueva ley no hará prosperar totalmente a nuestros paisanos.
• Prospero de via familio nun dependas nur de vi. /La prosperidad de tu familia ahora sólo depende de ti.
• Nia urbo estas sufiĉe prospera. /Nuestra ciudad es suficientemente próspera.
• Li malprosperis en sia negoco. /Él no prosperó en su negocio.
• Ŝi provis fari tion multfoje, sed ŝiaj provoj estis malprosperaj. /Ella trató de hacer eso muchas veces, pero sus intentos no prosperaron.

PROTEKTI (Proteger)

1. Helpi iun per sia influo kaj aŭtoritato: /Ayudar a alguien mediante su influencia o autoridad:

• Kiun reĝo protektas, tiun ministro elektas. /A ese a quien el rey protege, a ese un ministro elige.
• La kongreso estas sub alta protektado de nia prezidento. /El congreso está bajo la alta protección de nuestro presidente.
• Liaj protektaj vortoj helpis al ŝi ricevi tiun postenon. /Las palabras protectoras de él, la ayudaron a recibir ese puesto.

2. Defendi, gardi kontraŭ minaco: /Defender, cuidar contra una amenaza:

• Unu malamiko pli difektas ol cent amikoj protektas. /Un enemigo daña más que cien amigos protegen.
• Mia pli aĝa frato prenis min sub sian protekton. /Mi hermano mayor me tomó bajo su protección.
• Ŝi nenion timas, ĉar ŝi havas bonan protektanton. /Ella nada teme, porque tiene un buen protector.
• Via koramiko estas tre protektema. /Tu amante es muy protector.

PUM

Onomatopeo, imitanta la surdan bruon de falo kaj simile: /Onomatopeya que imita el ruido sordo de una caída y similarmente:

• Pum! la viro falis en la riveron. / ¡Pum!, el hombre cayó al río.
• Mi ne povis ekdormi pro krioj kaj pumpumadoj, venantaj de ekstero. /No pude quedarme dormido por gritos y pum pum que venían del exterior.