MALICA (Malvado, perverso; malicioso)

1. Konscie malbonfarema kontraŭ aliaj, deziranta malutilon kaj malfeliĉon al la aliaj: /Quien conscientemente actúa mal contra otros, deseando inutilizar o hacer infelices a los demás:

• Ŝia koro estas malica. /El corazón de ella es perverso.
• Li ĝojis pri mia malfeliĉo kaj ridis malice. /Él se alegraba de mi infelicidad y se reía maliciosamente.
• Hej, maliceta infano, ĉesu mokpetoli! / ¡Ey, pequeño perverso, deja de burlarte!
• Kiu intencas fari malbonon, tiun oni nomas maliculo. /A quien tiene la intención de hacer lo malo, se le llama malicioso.

2. Farata kun deziro malutili al iu, malfeliĉigi iun: /Hecho con el deseo de causar inutilidad a alguien, hacer que alguien se sienta infeliz:

• Ni eksciis pri viaj malicaj intencoj. /Nosotro supimos de tus perversas intenciones.
• Kiu havas malican celon, ofte perdas sian propran felon. /Quien tiene un propósito malicioso, a menudo pierde su propia piel.
• Ne ekzistas juneco sen kapricoj, nek maljuneco sen malicoj. /No existe juventud sin caprichos, ni vejez sin malicias.
• Ĉiuj intrigoj kaj malicaĵoj estis forgesitaj. /Todas las intrigas y maldades fueron olvidadas.

MORO (Costumbre)

Ĝenerala vivmaniero kaj kutima konduto de iu homgrupo (popolo, gento, klaso kaj aliaj): /Modo general de vivir y conducta acostumbrada de algún grupo humano (pueblo, gente, clase y otros):

• Geedziĝaj moroj en nia lando estas tre interesaj. /Las costumbres matrimoniales en nuestro país son muy interesantes.
• Aliaj tempoj, aliaj moroj. /Otros tiempos, otras costumbres.
• Leĝo malaperas, moro daŭras. /La ley desaparece, la costumbre perdura.
• Amu edzinon plej kore, sed tenu ŝin bonmore. /Ama a tu mujer desde lo profundo del corazón, pero manténla bien acostumbrada.
• Li estas severmora homo. /Él es un hombre de costumbres severas.
• Moristo observas kaj priskribas la morojn tiaj, kiaj ili estas. /Un costumbrista observa y describe las costumbres como son.
• Mi legis primoran romanon. /Leí una novela costumbrista.

KATENO (Cadena)

1. Fortika ĉeno, uzata por ligi malliberulojn kaj malhelpi ilin forkuri: /Cadena recia, usada para amarrar reos e impedir su huida:

• Ili vidis la malbonan homon en la katenoj. /Ellos vieron al hombre malo en las cadenas.
• Aŭ ministran postenon, aŭ pundoman katenon. /O un cargo ministerial, o la cadena del condenado.
• Ni alkatenis la hundon al la pordo. /Encadenamos al perro a la puerta.
• La krimulo estis katenita per mankateno. /El criminal fue encadenado con esposas.
• Li malkatenis la sklavon. /Él desencadenó al esclavo.

2. Tio, kio malhelpas agadi, forkuri ktp: /Aquello que impide actuar, huir, etc. :

• Ni havas katenojn sur la piedoj (ni ne rajtas forlasi nian laboron). /Tenemos cadenas en los pies (no se nos permite abandonar nuestro trabajo)
• Kiu donacon prenas, tiu sin katenas. /Quien toma un regalo, se encadena.
• Tro rapida edziĝo - porĉiama kateniĝo. /Un casamiento demasiado rápido - encadenado para siempre.
• Tio danĝere enkatenigas la lingvon! / ¡Eso encadena peligrosamente la lengua!

BULTENO (Boletín)

Perioda, ne ĉiam regule aperanta informilo de ŝtato, de societo, de fakuloj ks: /Informativo de estado, de sociedad, de expertos, etc.: que aparece de modo periódico, no siempre con regularidad:

• Kiam aperis la unua elektronika bulteno pri Esperanto? / ¿Cuándo apareció el primer boletín electrónico sobre Esperanto?
• La ĉi-jara bulteno pri la procesoj montras grandajn ŝanĝojn. /El boletín de este año, sobre los procesos muestra grandes cambios.
• Mi eksciis de meteologia bulteno, ke morgaŭ pluvos. /Por el boletín meteorológico, supe que mañana lloverá.
• Bultenejo estas komputila sistemo, al kiu uzantoj konektiĝas por legi informojn kaj lasi mesaĝojn. /Un pequeño boletín es un sistema computacional, al que los usuarios se conectan para leer informaciones y dejar mensajes.

PROCESO (Proceso)

1. Juĝafero, jure submetita al tribunalo: /Asunto judicial, sometido jurídicamente al tribunal:

• Ni gajnis la proceson. /Nosotros ganamos el proceso.
• Komenciĝis proceso, mono fluas sen ĉeso. /Comenzado el proceso, el dinero fluye sin cesar.
• Ŝi procesos kontraŭ li pri kompenso de la perdoj. /Ella procesará contra él, por una compensación de las pérdidas.
• Li havas monon kaj estas procesema, pro tio li ne timas procesi. /Él tiene dinero y es aficionado a procesar, por eso no teme procesar)

2. Procezo: /Proceso (desarrollo):

•  Tiu proceso de unuformiĝado iros en la lingvo internacia multe pli rapide. /Ese proceso de uniformado irá en la lengua internacional mucho más rápido.

ESTABLI (Establecer)

Fondi kaj aranĝi organizaĵon por ke ĝi povu funkcii kaj daŭri: /Fundar y disponer una organización para que pueda funcionar y continuar:

• Ni decidis establi la firmaon. /Decidimos establecer la firma.
• Ĉu vi akceptos min en vian establon kiel sekretarion? / ¿Me aceptarás en tu establecimiento como secretario?
• Kie estas la establejo de via funkcianta organizaĵo? / ¿Dónde está la instalación en que funciona tu organización?
• Rapide establiĝis preskaŭ totala tutmondiĝo de la ekonomio. /Casi la totalidad de la economía a nivel mundial se estableció rápidamente.