ADMONI (Exhortar)

1. Instigi per parolo al la plenumo de ago aŭ devo: / Instigar en una conversación al cumplimiento de una acción o deber:

· Admonu vin reciproke. / Exhórtense ustedes recíprocamente.

· Mian admonon ŝi ne obeis. / Ella no obedeció mi exhorto.

· Mi admonas vin fari tion. / Te exhorto a que hagas eso.

· La policano admonis popol-amason disiri. / La policía exhortó a la multitud para que se disgregara.

2. Severe riproĉi, mallaŭdi pro malbona konduto: / Reprochar severamente, censurar por mala conducta.

· La instruisto admonas la lernantojn pro ilia maldiligenteco. / El instructor exhorta a los alumnos por su indolencia.

· Al malbonuloj ne helpas admono, nur bastono. / A los malos no les ayuda el exhorto, sólo el bastón.

· Ne admonu min pro mia malfrua respondo. / No me reproches por mi tardía respuesta.

ADMIRI (Admirar)

Esti ravita per la beleco aŭ supereco: / Estar embelesado por la belleza o superioridad:

· Ĉiuj admiris la pejzaĝon. / Todos admiraban el paisaje.

· Oni maron admiras, se oni maron ne iras. / Se admira el mar, si no se va al mar.

· Li rigardis bestojn kun admiro. /Él miraba los animales con admiración.

· Edzin' admirata - edzo malsata. / Esposa admirada, marido insatisfecho.

· Tiu pentraĵo kolektis ĉirkaŭ si amason de admirantoj. / Esa pintura reunió a su alrededor una multitud de admiradores.

· Ŝi estas admirinda aktorino. / Ella es una actriz digna de admiración.

ADJUDIKI (Adjudicar, contratar, dar a destajo)

Proponi kontrakton pri laboro, livero ks al konkurencantoj, ordinare kun la antaŭa kondiĉo, ke la akiranto estos tiu, kies prezoj estos la plej favoraj: / Proponer un contrato de trabajo, de entrega, etc. a competidores, ordinariamente con la condición previa de que el ganador será aquel cuyos precios sean los más favorables.

· La urba registaro adjudikis la konstruon de la ponto. / El gobierno comunal adjudico la construcción del puente.

· Adjudikado de publikaj laboraĵoj estas tre popularaj en nia lando. / La adjudicación de trabajos públicos son muy populares en nuestro país.

· La adjudikanto estas la ŝtata administracio. / Quien adjudica es la administración estatal.

· La adjudikatoj proponis multe da mono por niaj servoj. / Los contratados nos ofrecieron mucho dinero por nuestros servicios.

ANTIKVA (Antiguo)

1. Ekzistinta kaj de longe ne plu ekzistanta: / Lo que existió y desde hace mucho dejó de existir:

· Ni ĉiuj aŭskultis legendojn pri la antikvaj tempoj. / Todos nosotros escuchamos leyendas sobre los antiguos tiempos.

· Demeti de si la antikvan Adamon (plibonigi la konduton). / Sacar de si el antiguo Adán (Mejorar la conducta).

· Dionizo estis unu el la dioj, je kiuj kredis antikvuloj. / Dionisio fue uno de los dioses en que creyeron los antiguos.

2. Tro malnova, malmoderna: / Demasiado viejo, pasado de moda:

· Tiu modo estas antikva. / Esa moda es antigua.

· La kolektanto de antikvaĵoj volas aĉeti ĉi tiun vazon de mi. / El coleccionista de antigüedades quiere comprarme esta vasija.

· Mi kolektos monon por aĉeti tiun ringon de antikvaĵisto. / Juntaré dinero para comprar ese anillo del anticuario.

· La antikveco de tiu pentraĵo estas certigita de sciencistoj. / La antigüedad de esa pintura está certificada por científicos.

ANTICIPI (Anticipar)

1. Uzi, alproprigi antaŭ la deca aŭ kutima tempo: / Usar, apropiar antes del tiempo conveniente o acostumbrado:

· La filmo anticipis la okazaĵojn (montris postvenintajn okazaĵojn antaŭ ol la antaŭirintajn). La película anticipó los acontecimientos (mostró sucesos ocurridos posteriormente antes de los que eran anteriores).

· Ŝi neniam ĝuas per anticipo la estontan sukceson. / Ella nunca disfruta por anticipado un suceso futuro.

· Ne faru anticipajn konkludojn! / ¡No saques conclusiones anticipadas!

2. Fari, plenumi antaŭ la tempo: /Hacer, llevar a cabo antes de tiempo:

· Mi povus pruntedoni al vi monon, ĉar vi kutime anticipas pagon de ŝuldo. / Yo podría darte dinero en préstamo, porque tienes costumbre de anticipar el pago de tu compromiso.

· Mi anticipe dankas pro via komplezo. / Te agradezco anticipadamente por tu deferencia.

· Anticipa pago ĉiam akceptiĝas. / Siempre se acepta el pago anticipado.

3. Antaŭtempe imagi, elpensi: / Imaginar, discurrir antes de tiempo:

· La sciencfikcio ofte anticipas la novajn inventojn. / La cienciaficción a menudo anticipa los nuevos inventos.

ANONIMA (Anónimo)

1. Ne surhavanta la nomon de la aŭtoro: /Que no tiene el nombre del autor:

· La letero estas anonima, do mi ne scias, kiu skribis al mi. /La carta es anónima, por eso no sé quien me escribió.

2. Ne koniganta la nomon de la posedanto(j): /No conociendo el nombre de los poseedores:

· Li estas ano de nia komerca anonima societo (kies asocianoj ne publikigas siajn nomojn kaj riskas nur siajn investitajn kapitalojn). /Él es partidario de nuestra sociedad anónima comercial (cuyos asociados no publican sus nombres y arriesgan sólo sus capitales invertidos).

3. Ne malkaŝanta sian nomon: /Ocultando su nombre:

· Tiu persono deziras resti anonima. /Esa persona desea permanecer anónima.

· Mi ne intencas kaŝi min sub anonimeco! /¡No intento ocultarme bajo el anonimato!

· Iu anonimulo telefonis al ni kaj rakontis ĉion pri viaj agoj. /Alguien anónimo nos llamó por teléfono y nos contó todo respecto a tus acciones.

ADHERI (Adherirse a)

Supraĵe gluiĝi sur io; supraĵe fiksiĝi pro ia speciala forto: / Poner pegamento superficialmente sobre algo; fijar superficialmente con especial fuerza:

• La du randoj de la vundo adheris. /Los dos bordes de la herida se adhirieron.
• Por garantii firman adheron necesas ŝmiri gluon sur ambaŭ surfacoj. / Para garantizar una firme adhesión se necesita untar pegamento sobre ambas superficies.
• Adhera rubando malhelpis la fluadon de la sango. / Una tela adhesiva impide el flujo de la sangre.

ADAPTI (Adaptar)

1. Taŭge, ĝuste kunigi ion materian al io: / Unir adecuada y ajustadamente algo material a otro:

• Estos facile adapti butonojn al ĉi tiu robo. / Será fácil adaptar botones a esa bata.
• Post adapto de brodaĵo la bluzo aspektas kiel nova. / Tras la adaptación del bordado, la blusa quedó como nueva.
• Havu adaptilon por enŝalti viajn alportitajn aparatojn. / Consigue un adaptador para poner tus aparatos portátiles.

2. Konformigi por specialaj celoj aŭ kondiĉoj: / Conformar para fines o condiciones especiales:

• Vi devos adapti la materialon al la prelegoj. / Deberás adaptar el material a las conferencias.
• Mi facile adaptiĝis al la nova loĝejo. / Me adapté fácilmente al nuevo hogar.
• Post malfacila operacio lin atendas readaptado. / Tras la difícil operación le espera la readaptación.

ALUDI (Aludir)

1. Paroli pri iu aŭ io, ne uzante la propran nomon aŭ vorton, sed iel komprenigante, pri kiu aŭ kio temas: / Hablar de alguien o de algo sin usar el nombre propio o la palabra, pero de alguna manera haciendo comprender de quien o de que se trata:

• La ministro aludis la ĵusajn packontraktojn. / El ministro aludió a los recientes contratos de paz.
• Min tute ne interesas tiuj aludoj kontraŭ mi. / No me interesan en absoluto esas alusiones contra mí.

2. Nerekte sciigi, subkomprenige averti: / Hacer saber indirectamente, advertir subcomprensivamente:

• Li neniam aludis al ŝi, ke ŝi estas malbona edzino. / Él nunca le hizo alusión a que ella era mala esposa.
• Homoj aludadas, ke li edziĝis je ŝi ĝuste pro la mono. / La gente alude que él se casó con ella justamente por el dinero.
• Por saĝulo sufiĉas aludo. / Para el astuto es suficiente la alusión.

ABUNDA (Abundante)

1. Estanta en pli ol sufiĉa kvanto: / Que hay más que suficiente cantidad:

• Saĝo abunda, sed ne profunda. / La cordura abunda, pero no profunda.
• Fiŝo serĉas profundon, homo serĉas abundon. / El pez busca profundidad, el humano busca abundancia.
• Kiu ripetas abunde, lernas plej funde. / Quien repite en abundancia,  aprende más prfundamente.
• Pro malabundo de mono mi faris nur malgrandan feston. / Por la escasez de dinero, sólo hice una fiesta pequeña.
• La porcio estas superabunda - mi ne finmanĝos ĝin. / La porción es super abundante, no me la serviré toda.

2. Entenanta pli ol sufiĉan kvanton aŭ nombron: / Que posee más que suficiente cantidad o número:

• Mia avino havas tre abundan ĝardenon. / Mi abuela tiene un jardín muy abundante.
• Nia lando abundas je arbaroj. / Nuestro país posee abundantes bosques.
• Tiu tempo estis jaroj de abundeco en la tuta lando. / Ese tiempo fueron años de abundancia en todo el país.

ABSTINI (Practicar la abstinencia )

1. Sin detenadi, pro principo, de la uzado de io plezuriga (ekzemple alkoholo, viando, tabako kaj tiel plu): / Detenerse, por principio, en el uso de algo placentero (por ejemplo, alcohol, carne, tabaco, etc.):

• Mi abstinas je alkoholaĵoj, sed la festo por mi ne estas malbona pro tio. / Practico la abstinencia de alcoholes, pero no por eso la fiesta es mala para mí.
• Ili lanĉis abstinan kampanjon. / Ellos lanzaron una campaña de abstinencia.
• Abstinado je kafo plibonigis mian sanon. / La abstinencia de café mejoró mi salud.
• Mi scias, ke vi estas abstinulo, pro tio mi proponos al vi limonadon. / Sé que eres abstinente, por eso te ofrezco limonada.

2. Sin deteni de la manĝado de viando aŭ limigi troan konsumadon, precipe dum vendredo, la mortotago de Jesuo: / Evitar comer carne o limitar su consumo excesivo, principalmente durante el Viernes, el día de la muerte de Jesús:

• Hodiaŭ ni abstinas je viando, sed dimanĉe ni jam povos manĝi ĝin. / Hoy nos abstenemos de la carne, pero el domingo ya podremos comerla.
• La katolika abstinado estas mildigo de fasto. / La abstinencia católica es una atenuación del ayuno.
• Pro mia abstinemo estas facile por mi abstini. / Debido a mi inclinación a abstinencia para mí es fácil  abstenerme. 

ABSORBI (Absorber la atención)

1. Ekskluzive okupi (la spiriton aŭ atenton): / Ocupar exclusivamente (el espíritu o la atención)

• Lia lernado absorbas tutan lian penson. / Su aprendizaje absorbe todo su pensamiento.
• Absorbita per la legado ŝi ne rimarkis, ke jam venis nokton. / Absorbida por la lectura, ella no observó que ya era de noche.

2. Sorbi: / Sorber, absorber:

• Ĉi tiuj floroj rapide absorbas akvon. / Estas flores absorben rápidamente el agua.
• Via ĉemizo absorbis en sin vian ŝviton. / Tu camisa absorbió tu transpiración.
• Li tiel absorbiĝis en sia laboro, ke li eĉ ne volis manĝi. / Él se absorbió de tal manera en su trabajo que incluso no quería comer.
• La glaso falis kaj suko absorbiĝis en tapiŝon. /El vaso se cayó y el jugo se absorbió en la alfombra.
• Absorbiĝo en amo povas kaŭzi grandajn problemojn. / Absorberse en el amor puede causar grandes problemas.

ABONI (Abonarse, suscribirse)

Ricevadi, laŭ kontrakto kaj post pago, dum difinita tempo, gazeton, komercaĵon, fervojbileton, telefonservon ks: / Recibir, según contrato y pago posterior, durante un tiempo determinado, revista, productos comerciales, pasaje de ferrocarril, servicio telefónico, etc.:

• Mi abonas la gazeton "Kontakto". / Estoy suscrito a la revista “Kontakto”.
• La prezo de la abono estas cent eŭroj. / El precio de la suscripción es de cien euros.
• Mia abono finiĝos en septembro. / Mi suscripción terminará en Septiembre.
• Mi jam sendis abonan monon (abonpagon). / Ya envié el dinero del abono (el pago de la suscripción).
• Nia reta revuo estas facile abonebla - necesas nur enskribi la retadreson. / A nuestra revista se puede suscribir fácilmente – sólo se necesita inscribir la dirección electrónica.
• Ĉi tiu revuo havas multajn abonantojn. / Esta revista tiene muchos abonados (suscriptores).
• Mi volas malaboni la aviadilan bileton. / Quiero cesar mi suscripción de pasajes por avión.

ABOMENI (Abominar)

Malamegi pro fizike naŭzaj aŭ pro morale tre malplaĉaj ecoj: / Detestar por cualidades físicamente nauseabundas o moralmente despreciables:

• Ja vi scias, ke mi abomenas ostrojn. / Tú sabes que detesto las ostras.
• Ne necesas senti al li abomenon. / No necesitas sentir abominación por él.
• Via agado estis abomena. / Tu acción fue abominable.
• Ĉiu abomenaĵo trovas sian adoranton. / Toda abominación encuentra su adorante.
• Ne faru tiel, se vi ne volas abomenigi vin al aliaj. / No actúes así, si no quieres que los otros te detesten.
• Nun mi trovas tiun projekton abomeninda. / Ahora encuentro ese proyecto digno de aborrecimiento.

ABDIKI (Abdicar, dimitir)

1. Formale demeti ĉiujn rajtojn pri reĝeco, imperiestreco ks: / Dimitir formalmente a todos los derechos de reinado, imperio, etc.:

• La imperiestro abdikigis la imperiestran edzinon kaj anstataŭigis ŝin per alia. / El emperador hizo abdicar a su esposa y la reemplazó por otra.

2. Memvole forlasi altan oficon aŭ rangon: / Abandonar voluntariamente un alto oficio o rango:

• Li abdikis la prezidantecon pro la skandalo. / El abdicó a la presidencia por causa del escándalo.
• Tio kaŭzis la abdikon de diktatoro. / Eso causó la abdicación del dictador.