viernes, 12 de septiembre de 2008

MODERNA ( moderno,a )

1. Apartenanta al la nuna epoko, kontraste kun la antikva:
  • La modernaj tempoj komenciĝas kun la fino de la Orienta Roma Imperio.
2. Apartenanta al la nuna epoko, kontraste kun iu antaŭa; plej nova, plej freŝdata:
  • Ĉi tiuj modernaj mebloj tre taŭgos al nia apartamento.
  • Mi tre ŝatas modernan arton.
  • La domo estas moderne ekipita.
  • La loĝejo plenumas ĉiujn postulojn de moderneco.
  • Ni intencas modernigi la retpaĝon.
  • La domo estis ne nur malnova, sed ankaŭ malmoderna.

ĈARMA ( encantador, cautivador )

Delikate plaĉa kaj alloga pro ia ne klarigebla, iel magia kaŭzo:
  • Viaj infanoj estas tiaj ĉarmaj!
  • Al ĉiu sia propra estas ĉarma kaj kara.
  • Ĉie estas varme, sed hejme plej ĉarme.
  • La desegnaĵo estis plena de harmonio kaj ĉarmo.
  • Ŝi ĉarmas ĉiujn per sia spriteco.
  • La diverseco estas ĉarmaĵo de Esperantio.
  • La kantistoj distris nin kun muzika brileco kaj homa ĉarmeco.
  • Agrabla babilado ĉarmigis la vojaĝon.
  • Tiu aktoro estas vera ĉarmulo!

KONTESTI ( discutir, objetar, contradecir)

Diskute malakcepti aserton, postulon aŭ establitan situacion:
  • Tiun fakton ni ne povas kontesti.
  • La kontestantaj studentoj kolerigis la lektoron.
  • La kontestado ne daŭris longe, ĉar ni promesis plibonigi la situacion.
  • Ili havas nekontesteblajn pruvojn, ke mi faris tiun krimon.
  • Kontestemaj laboristoj estis eksigitaj de siaj postenoj.

FALDI ( plegar, doblar)

Duoble aŭ pluroble fleksi tukon, paperon kaj ĝenerale ion ajn maldikan aŭ ion artikigitan, almetante unu sur alian la diversajn fleksitaĵojn:
  • Ŝi faldis la leteron kaj enmetis ĝin en la koverton.
  • Ĉiuj vestoj estas zorge falditaj en mia ŝranko.
  • Necesas gladi la jupon por forigi la faldojn.
  • Paperfaldado estas arto por elfari diversajn ludilojn.
  • La seĝo estas faldebla, do vi povas faldi ĝin kaj meti sub la liton.
  • Ŝi aĉetis faldumitan jupon.
  • La patro malfaldis la gazeton por tralegi ĝin.
  • Antaŭ ol lavi la telerojn mi refaldis la manikojn ĝis la kubutoj.

FORMO ( forma )

1. Sensebla aspekto, kiun objekto prezentas ekstere/ Aspecto sensible que un objeto presenta exteriormente
  • Al mi ne plaĉas formo de ĉi tiu meblo. / A mi no me gusta la forma de este mueble
  • La frato okupiĝis pri la formado de la vazo./ El hermano se ocupó de la formación del vaso.
  • Grandega vento deformis mian novan pluvombrelon./ Un viento fuertísimo deformó mi nuevo paraguas.
  • En la komenco la tero estis senforma kaj dezerta./ En el principio la tierra fuer sin forma y desértica.
  • Ĉio transformiĝas po iomete en la mondo. / Todo se transforma de a poco en el mundo.
  • Tie ni vidis diversformajn montojn. / Allí vimos montes de diversas formas.
  • Ŝi estis belforma kaj belvizaĝa. / Ella era de bella forma y de rosto bello.
  • Sufiksoj "-ĉj-" kaj "-nj-" kreas karesformojn de nomoj. / Los sufijos "ĉj" y "nj" crean los sustantivos de cariño.
2. Formujo / Molde
  • La ardanta metalo fluis en la formon. / El metal ardiente fluyó en el molde.
  • Mi bezonos formujon por fari la kukon. / Necesito un molde para hacer el pastel.
3. Maniero, laŭ kiu iu afero evidentiĝas: / Manera según la cual algún asunto se evidencia.
  • La formo de la registaro ŝanĝiĝis. / La forma del gobierno ha cambiado.
  • Li formis ĉi tiun societon. / El formó esta sociedad.
  • La societo formiĝis en la jaro 2000. / La sociedad se formó en el año 2000.
  • Subite nia gaja festo aliformiĝis en ardajn disputojn. / De pronto nuestra alegre fiesta se transformó en ardientes disputas.
4. Ekstera maniero, laŭ kiu oni agas, obeante difinitajn regulojn / Forma exterior según la cual se actúa obedeciento reglas definidas :
  • La akto estis redaktita en leĝa formo. / El acta fue redactado en forma legal.
  • Espereble oni akceptos la reformojn. / Esperamos que las reformas sean aceptas.
5. Maniero, laŭ kiu oni esprimas penson, kontraste kun tiu penso mem: / Manera según la cual se expresa un pensamiento, en contraste con ese pensamiento mismo:
  • La verkisto donis originalan formon al tia banala temo. / El autor dio una forma original a tan banal tema.

SAVI ( salvar, guardar )

1. Liberigi iun de danĝero aŭ morto:
  • Eĉ kvar piedoj de ĉevalo ĝin ne savas de falo.
  • Ne ekzistas savo kontraŭ malbona virino.
  • Li estas mia savanto.
  • Dronanto domon proponas, savito eĉ brikon ne donas.
  • Ŝafo kalkulita ne estas savita.
  • Nekredeble, sed mi sukcesis saviĝi.
2. Gardi ion de difekto aŭ pereo:
  • Mi estis sensava (havanta nenian savrimedon) kaj vi savis mian vivon!
  • Forsavis sian korpon kaj animon (tute malaperis).
  • Oni devas antaŭsavi la animon de la infanoj kontraŭ la tentoj.

domingo, 7 de septiembre de 2008

IMPLIKI ( implicar, enredar, embrollar )

1. Malfaciligi aŭ malhelpi la movojn de iu aŭ io, senorde ĉirkaŭvolvante fadenojn aŭ ĉirkaŭplektante malliberigilojn:
  • Liaj haroj estis implikitaj.
  • Interimplikitaj fadenoj.
  • Fiŝoj, implikitaj en reto.
  • Birdo implikiĝis en kaptilon.
2. Malfaciligi, malhelpi la agadon de iu aŭ la efikon aŭ solvon de io per komplikaĵoj, senordaĵoj kaj konfuzaĵoj:
  • Ŝi estas implikita en krimo.
  • Li speciale implikis la kalkulojn.
  • Impliko de leĝoj.
  • Necesas malimpliki tiun aferon.
  • Am-impliko - neleĝaj amaj interrilatoj.

RICELI ( receptar, encubrir )

Konscie helpi ŝteliston aŭ rabiston, ricevante la ŝtelaĵojn por ilin konservi, kaŝi aŭ memprofite vendi:
  • Li ricelas juvelojn.
  • Li estis punita pro ricelado.
  • En tiu domo loĝas ricelisto.
  • Ricelado estas tradicia okupo de nia familio.
  • Kiam mortis ŝia edzo, ŝi komencis riceli mem.
  • Mi ne kredas, ke li estas ricelanto.

FUŜI ( estropear, echar a perder, destruir )

Malbone fari pro intenca aŭ nevola senzorgeco; faraĉi:
  • La tranĉilo fuŝis mian robon.
  • Mi eĉ ne imagis, ke vi fuŝos nian komunan vivon.
  • La komputilo funkciis bonege kaj mi ne komprenas, kiel ĝi fuŝiĝis.
  • Mi esperas, ke tia fuŝo neniam okazos.
  • Lia laboro min ne kontentigis, ĉar ĝi estis fuŝa.
  • Tia libro estas nur fuŝaĵo.
  • Li ne komprenis, kial ŝi elektis ne lin, sed iun fuŝulon.

PESI ( pesar )

1. Mezuri la pezon de objekto:
  • Pesu ĉi tiujn oranĝojn, mi petas.
  • Se nun estus pesita mia ĉagreno, ĝi estus pli peza ol la sablo ĉe la maroj.
  • Ŝi staris sur la pesilo kaj ridetis - ŝia pezo malgrandiĝis.
  • La suno proksimiĝas al la stelaro de Pesilo.
  • La vendisto faris falsan peson.
  • Pripesu al mi unu kilogramon de terpomoj, mi petas.
  • Bebojn oni pesas per bebopesilo kaj leterojn - per leterpesilo.
  • Por ekscii la pezon de la juveloj, metu ilin sur pesileto.
  • La astronomia etero estis opiniata nepesebla.
2. Esplori la relativan valoron aŭ gravecon de io, taksi, ekzameni:
  • Li ĉiam longe pripensadas kaj pesadas ĉiun sian vorton.
  • Ĉiam okazas pesado de motivoj por kaj kontraŭ.
  • La pesiltaso de Temisa foje leviĝas, foje malleviĝas.

ŜIMI ( enmohosar, amohosar )

1. Kovriĝi per tre malgrandaj kaj maldikaj fungetoj, kiuj, pro malsekeco aŭ putriĝo, naskiĝas sur la supraĵo de organikaj substancoj:
  • La muroj de la domo komencis ŝimi pro malsekeco.
  • Sur la malfreŝa pano aperis ŝimo.
  • Mi ne manĝis bulkon, ĉar ĝia supro estis ŝima.
  • Ni ŝimigis fromaĝon en speciala kelo.
  • Por eviti ŝimaĵon oni uzas kontraŭŝimaĵon.
2. Resti longe forlasita kaj senutila:
  • Mi ŝimis en senaktiveco kaj enuo.

EKSTERMINI ( exterminar )

Perfekte pereigi; nepre tute detrui:
  • La fajro ekstermis la tutan domon.
  • Ni devas ekstermi tiun malbonan kutimon.
  • Feliĉe la ratoj estis ekstermitaj de nia domo.
  • La rezulto de tio estis timiga ekstermo de bestoj kaj plantoj.
  • La ekstermado de la judoj estas unu el la plej teruraj agoj.
  • Preskaŭ la tuta popolo mortis pro la ekstermanta malsano.
  • Tiuj bestetoj jam preskaŭ ekstermiĝis de sur la tero.