sábado, 27 de octubre de 2012

SUKURI (Socorrer)

Doni la unuan helpon kaj flegon al vunditoj: /Dar el primer auxilio y cuidado a los heridos:
  • Ŝi estis vundita dum averio kaj mi sukuris ŝin. /Ella fue herida durante una avería y yo la socorrí.
  • Via sukurado savis mian vivon! / ¡Tu socorro me salvó la vida!
  • Tio ne estis sukurejo (loko, kie estas trovebla ĉio necesa por sukuri), sed mi ĉiamaniere provis helpi la vunditojn. /Eso no era puesto de urgencia (lugar en que se puede encontrar todo lo necesario para socorrer), pero de todas maneras traté de ayudar a los heridos.
  • La Ruĝa Kruco estas konata organizo de sukurismo. /La Cruz Roja es una conocida organización de socorrismo.
  • Sukurantoj (sukuristoj) povas haltigi la morton per taŭgaj metodoj. /Los que socorren (socorristas) pueden detener la muerte mediante métodos apropiados.

PELI (Llevar; arrear; acuciar, meter prisa, apremiar; acosar)

1. Irigi rapide antaŭen, eksciti al rapida kurado aŭ simple al foriro: /Hacer ir adelante rápidamente, avivar a una carrera rápida o simplemente a marcharse:
  • Iu kamparano pelis brutojn sur la herbejon. /Algún campesino arreaba animales sobre el herbazal.
  • Ne pelu tiun, kiu mem forkuras. /No apremies a quien por sí mismo está huyendo.
  • Li forpelis siajn piedojn. /Él le metió prisa a sus pies.
  • Kiam kato jam formanĝis, forpelado ne helpos. /Cuando el gato ya comió, el apremio ya no ayuda.
  • Elpeli iun el la mondo de la vivuloj. /Sacar a alguien del mundo de los vivos.
  • Faru viajn taskojn atente, ne iele trapele. /Hace tus tareas con atención, no sin orden ni concierto a través del apremio.
2. Kuri por atingi, persekuti: /Correr para alcanzar, perseguir:
  • La sorto min kruele pelas. /La suerte me apremia cruelmente.
  • Plej juna katido musojn jam pelas. /El cachorro de gato más joven ya persigue a los ratones.
  • Pli efike ol bato pelas malsato. /El hambre acucia con más eficacia que un golpe.
3. Alvenigi iun al iu stato aŭ ago; instigi: /Llevar a alguien a un estado o acción; instigar:
  •  Kio pelis vin al la krimo? / ¿Qué te impulsó al crimen?
4. Intensigi ian senton ĝis ia punkto: /Intensificar un sentimiento hasta cierto punto:
  • Vi mem pelis la malamon. /Tú mismo llevaste el odio.
  • Ŝi peladas la singardemon. /Ella lleva la cautela.

jueves, 25 de octubre de 2012

VRINGI * ELTORDI * PREMTORDI (Torcer, retorcer, exprimir)

Trudi al aĵo turniĝan movon por elpremi ion el ĝi, premtordi: / Imponer a una cosa un movimiento de torsión para extraer algo de ella, estrujar:
  • Mi vringas lavitan ĉemizon. /Estoy estrujando una camisa lavada.
  • Ĉu ŝi denove elvringis monon de vi? / ¿Otra vez ella te extrajo dinero?
  • Nun vringiloj ne bezonatas, ĉar lavitaĵojn vringas lavmaŝinoj. /Ahora no se necesitan las torsiones, porque las máquinas lavadoras estrujan la colada.

miércoles, 24 de octubre de 2012

RUINO (Ruina)

1. Restaĵo el renversita aŭ disfalinta konstruaĵo aŭ urbo: /Resto de una construcción o de una ciudad, derribada o caída: 
  • Sur la monto vi povas vidi la ruinojn de kastelo. /Desde la cumbre del cerro puedes ver las ruinas de un castillo. 
  • La domo estas ruina, pro tio neniu volas aĉeti ĝin. /La casa está arruinada, por eso nadie quiere comprarla. 
  • Tiu urbo fariĝis ruinaĵo. /Esa ciudad se convirtió en una ruina. 
  • Nia domo ruiniĝis dum fortega tertremo. /Nuestra casa se arruinó durante un fortísimo terremoto.
2. Pereo, detruiteco, senmoneco, senriĉeco: /Fallecimiento, destrucción, inopia, pobreza: 
  • Tio estis ruino de granda homo. /Eso fue la ruina de un gran hombre.
  • En ĉiu transloĝiĝo estas parto de ruiniĝo. /En cada mudanza hay parte de ruina. 
  • Konkordo malgrandaĵon kreskigas, malkonkordo grandaĵon ruinigas. /La concordia hace crecer lo pequeño, la discordia arruina lo grande. 
  • Ŝi ĉeestis senpove la ruinigon de sia idealo. /Ella asistió impotente a la ruina de su ideal.

KONKORDO (Concordia)

Kora aŭ morala plenakordo; harmonio de sentoj kaj opinioj inter pluraj personoj: /Pleno acuerdo, de corazón o moral; armonía de sentimientos y opiniones entre varias personas:
  • Ni vivas en konkordo. /Nosotros vivimos en concordia.
  • Kie regas konkordo, regas ordo. /Donde reina la concordia, reina el orden.
  • Ne ĉiuj anoj de la klaso konkordas. /No todos los integrantes de la clase concuerdan.
  • Pli valoras konkorda ovo, ol malkonkorda bovo. /Más vale un huevo de acuerdo, que un buey en desacuerdo.
  • Mi provis konkordigi niajn familiojn, sed ne sukcesis. /Traté de poner de acuerdo a nuestras familias, pero no lo conseguí.
  • Malkonkordon inter estraranoj kaŭzis malsamaj opinioj. /Las diferentes opiniones causaron un desacuerdo entre partidarios del gobierno.

lunes, 22 de octubre de 2012

VAGI (Vagar, errar)

Sencele iri de loko al loko: /Ir de un lugar a otro sin meta:
  • La bestoj vagis sen celo. /Los animales vagaban sin propósito.
  • Ĉirkaŭ sanktuloj diabloj vagas. /Alrededor de los santos vagan los diablos.
  • Kio estas la celo de via vaga vivo? / ¿Cuál es el propósito de tu vida?
  • Tia vagado min lacigas. /Ese vagabundeo me cansó.
  • Al ni venis iu vaganto kaj petis tranokton. /A nuestra casa vino un vagabundo y pidió alojamiento.
  • Mi vidis, kiel lia rigardo ekvagis malproksime. /Vi como su mirada empezaba a errar en la lejanía.
  • Li decidis forlasi siajn gepatrojn kaj elvagi en la mondon. /Él decidió abandonar a sus padres y vagar por el mundo.
  • Ni travagis la tutan landon. /Nosotros vagamos a través de todo el mundo.

domingo, 21 de octubre de 2012

TRUDI (Imponer, constreñir, obligar)

Devigi iun kontraŭ lia volo al io malplaĉa, devige akceptigi ion al iu: /Obligar a alguien, contra su voluntad, a algo desagradable, hacer aceptar algo obligatoriamente a alguien:
  • Ne trudu vian opinion, ĉar ne ĉiuj homoj same pensas. /No impongas tu opinión, porque no todas las personas piensan de igual manera.
  • Li laboras sub trudado. /Él trabaja bajo coacción.
  • Mi ne cedis al trudema estro. /No me doblegué al jefe exigente.
  • Trudiĝas la konkludo, ke ili faris tiun krimon. /Se impone la conclusión de que ellos cometieron ese crimen.
  • La gepatroj altrudis edzinon al sia filo. /Los padres le impusieron una esposa a su hijo.
  • Mi nur deziris, ke tiu altrudiĝema gasto foriru. /Yo sólo deseaba que ese huésped problemático se fuera.
  • Ŝi eltrudis monon de li per minacoj de skandalo. /Ella sonsacó dinero de él con amenazas de escándalo.